Nhạc Vũ Mục mộ - 岳武穆墓
của Nguyễn Du

Nhạc Vũ Mục: tức Nhạc Phi 岳飛, người thời Nam Tống 南宋. Lúc bấy giờ trong triều đình Nam Tống có hai phe, phe Tần Cối chủ hòa với Kim, phe Nhạc Phi chủ trương đánh Kim. Sau mười năm xây dựng lực lượng, Nhạc Phi đem quân tiến đánh quân Kim thì Tần Cối 秦檜 mạo lệnh vua gọi về, bỏ ngục rồi giết chết. Vũ Mục là tên thụy được truy tặng. Ở Tây Hồ, Hàng Châu (Chiết Giang) về sau có mộ Nhạc Phi, lại có tượng vợ chồng Tần Cối quỳ phía trước.

Nguyên văn chữ Hán Phiên âm Hán Việt Dịch nghĩa

中原百戰出英雄
丈八神鎗六石弓
相府已成三字獄
軍門猶惜十年功
江湖處處空南國
松柏錚錚傲北風
悵望臨安舊陵廟
栖霞山在暮煙中

Trung nguyên bách chiến xuất anh hùng
Trượng bát thành thương lục thạch cung
Tướng phủ dĩ thành tam tự ngục[1]
Quân môn do tích thập niên công[2]
Giang hồ xứ xứ không Nam quốc
Tùng bách tranh tranh ngạo bắc phong
Trường vọng Lâm An[3] cựu lăng miếu
Thê Hà[4] sơn tại mộ yên trung

Bậc anh hùng xuất hiện trong trăm trận ở Trung Nguyên
Thương thần dài trượng tám, cung nặng sáu thạch
Ở phủ tướng đã khép vào tội "ba chữ"
Nơi ba quân còn tiếc công mười năm chiến đấu
Sông hồ chốn chốn khắp Nam Tống
Cây tùng cây bách hiên ngang trước gió bắc
Buồn trông lăng miếu cũ ở Lâm An
Núi Thê Hà chìm trong khói chiều

   




Chú thích

  1. Án ba chữ. Khi Tần Cối ghép Nhạc Phi vào tội tử hình, Hàn Thế Trung 韓世忠 hỏi: "Có tội gì?". Cối trả lời: "Mạc tư hữu" 莫須有 (chẳng cần có). Về sau người ta gọi đó là Tam tự ngục 三字獄
  2. Công lao mười năm. Tần Cối giả lệnh vua một ngày hạ 12 đạo kim bài, bắt Nhạc Phi rút quân về. Lần cuối cùng Nhạc Phi than một câu rằng: "Công lao mười năm, bỏ đi một ngày!" rồi mang quân về
  3. Kinh đô Nam Tống nay là Hàng Châu 杭州 trên sông Trường Giang
  4. Một quả núi ở Hàng Châu 杭州 tỉnh Chiết Giang 浙江, dưới chân núi có mộ Nhạc Phi. Theo câu bảy thì Nguyễn Du không đi đến Lâm An, chỉ đứng xa nhìn nên mới nói vọng