Liên Xương cung từ

by Nguyên Chẩn

　　　　　　　　連昌宮辭　　　　元稙
連昌宮中滿宮竹　歲久無人森似束
　又有墻頭千葉桃　風動落花紅簌簌
宮邊老人爲余泣　少年選進因曾入
　上皇正在望仙樓　太真同憑欄干立
樓上樓前盡珠翠　炫轉熒煌照天地
　歸來如夢復如痴　何暇備言宮裡事
初過寒食一百六　店舍無烟宮樹綠
　夜半月高絃索鳴　賀老琵琶定塲屋
力士傳呼覔念奴　念奴潛伴諸郎宿
　須臾覔得又連催　特敕街中許然燭
春嬌滿眼睡紅綃　掠削雲鬟旋粧束
　飛上九天歌一聲　二十五郎吹管逐
逡巡大遍凉州徹　色色龜茲轟綠續
　李摹壓笛傍宮墻　偷得新翻數般曲
平明大駕發行宮　萬人鼓舞途路中
　百官隊仗避岐薛　楊氏諸姨車鬪風
明年十月東都破　御路猶存祿山過
　驅令供頓不敢藏　萬姓無声淚潛墮
兩京定後六七年　却尋家舍行宮前
　莊園燒盡有枯井　行宮門闥樹宛然
爾後相傳六皇帝　不到離宮門久閉
　往來年少說長安　玄武樓前花蕚廢

去年勅使因斫竹　偶值門開暫相逐
　荆榛櫛比塞池塘　狐兔嬌癡綠樹木
舞榭攲傾基尚在　文牕窈窕紗猶綠
　塵埋粉壁𫇰花鈿　鳥啄風箏碎珠玉
上皇偏愛臨砌花　依然御榻臨階斜
　蛇出燕窠盤鬪拱　菌生香案正當衙
寢殿相連端正樓　太真梳洗樓上頭
　晨光未出簾影黑　至今反掛珊瑚鉤
指似傍人因慟哭　却出宮門淚相續
　自從此後还閉門　夜夜狐狸上門屋
我聞此語心骨悲　太平誰致乱者誰
　翁言野父何分別　耳聞眼見爲君說
姚崇宋璟作相公　勸諫上皇言語切
　爕理陰陽禾黍豐　調和中外無兵戎
長官淸平太守好　揀選皆言由相公
　開元欲末姚宋死　朝廷漸漸由妃子
祿山宮裡養作兒　虢國門前閙如市
　弄權宰相不記名　依稀憶得楊與李
庙謨顚倒四海搖　五十年來作瘡痏
　今皇神聖丞相明　詔書纔下吳蜀平
官軍又取淮西賊　此賊亦除天下平
　年年耕種宮前道　今年不遣子孫耕
老翁此意深望幸　努力庙謨休用兵

LIÊN-XƯƠNG CUNG TỪ
NGUYÊN-THỰC.

---

Liên xương cung trung mản cung truc,	Tuế cửu vô nhân sum tợ thuc,
Hựu hửu tường đầu thiên diệp đào,	Phong động lạc hoa hồng tôc tôc.
Cung biên lảo nhân vị dư khâp,	Thiếu niên tuyển tấn nhơn tằng nhập,
Thượng hoàng chánh tại Vọng-tiên lâu,	Thái-chơn đồng bằng lan can lập.
Lâu thượng lâu tiền tận châu túy,	Huyền chuyển uynh hoàng chiếu thiên địa,
Qui lai như mộng phục như si,	Hà hạ bị ngôn cung lí sự.
Sơ quá hàng thực nhưt bá lục,	Điếm xá vô yên cung thọ lục,
Dạ bán nguyệt cao huyền sach minh,	Hạ-lảo tỳ-bà định trường ôc,
Lực sỉ truyền hô mich Nẩm-nô,	Nẩm-nô tiềm bạn chư lan tuc,
Tu du mich đăc hựu liên thôi,	Đặc săc nha trung hứa nhiên chuc,
Xuân kiều mản nhản thụy hồng tiêu,	Lược tươc vân huờn triền trang thuc,
Phi thượng cửu thiên ca nhưt thinh,	Nhị thập ngủ lan xuy quản trục,
Thoan tuần đại biến Lương-châu triệc,	Săc săc Kỳ-từ hoanh lục thục,
Lý-mô yểm địch bàng cung tường,	Du đăc tân phiên sổ ban khuc.
Bình minh đại hạ phat Hành-cung,	Vạn nhân cổ vỏ đồ lộ trung,
Bá quan đội trượng tị Kỳ-tiêt,	Dương thị chư di xa đấu phong.
Minh niên thập ngoạt Đông-đô phá,	Ngự lộ du tồn Lộc-sơn quá,
Khu linh cung đốn bât cảm tàn,	Vạn tánh vô thinh lụy tiềm đọa.
Lưởng kinh định hậu lục thât niên,	Khươc tầm gia xá Hành-cung tiền,
Trang viên thiêu tận hửu khô tỉnh,	Hành-cung môn that thọ uyển nhiên.
Nhỉ hậu tương truyền lục hoàng đế,	Bât đáo Ly-cung môn cửu bế,
Vản lai niên thiểu duyệt Trường-an,	Huyền-vỏ lâu tiền hoa ngạc phế.

Khứ niên săc sử nhơn chươc truc,	Ngẩu trỉ môn khai tạm tương trục,
Kinh trăn tiêt tỉ tăc trì đường,	Hồ thố kiều si lục thọ mộc,
Vỏ tạ ky khuynh cơ thượng tồn,	Văn song yểu điệu sa du lục,
Trần mai phân bich cựu hoa điền,	Điểu trac phong tranh tối châu ngọc.
Thượng hoàng thiên ái lâm thế hoa,	Y nhiên ngự thap lâm giai tà,
Xà xuât yên sào bàn đâu củng,	Khuẩn sanh hương án chánh đương nha.
Tẩm điện tương liên Đoan-chánh lâu,	Thái-chơn sơ tẩy lâu thượng đầu,
Thần quan vị xuât liêm ảnh hăt,	Chí kim phản quải san hô câu.
Chỉ tự bàn nhân nhơn đổng khôc,	Khươc xuât cung môn lụy tương tục,
Tự tùng thử hậu huờn bế môn,	Dạ dạ hồ li thượng môn ôc.
Ngả văn thử ngử tâm côt bi,	Thái bình thùy trí loạn giả thùy?
Ông ngôn giả phủ hà phân biệt,	Nhỉ văn nhản kiến vị quân thuyêt,
Diêu-sùng Tông-kiển tac tướng công,	Khuyến gián thượng hoàng ngôn ngử thiêt
Nhiêp lý âm dương hòa thử phong,	Điều hòa trong ngoại vô binh nhung,
Trưởng quan thanh bình thái thú hảo,	Giản tuyển giai ngôn do tướng công.
Khai nguơn dục mạc Diêu Tông tử,	Triều đình tiệm tiệm do phi tử,
Lộc-sơn cung lý dưởng tac nhi,	Quach quâc môn tiền náo như thị,
Lộng quyền tể tướng bât ký danh,	Y hi ưc đăc Dương dử Lý,
Miếu mô điên đảo tứ hải diêu,	Ngủ thập niên lai tac sang vỉ.
Kiêm hoàng thần thánh thừa tướng minh,	Chiếu thơ tài hạ Ngô Thục bình,
Quan quân hựu thủ Hoài-tây tặc,	Thử tặc diệc trừ thiên hạ bình,
Niên niên canh chưởng cung tiền đạo,	Kiêm niên bât khiển tử tôn canh,
Lảo ông thử ý thâm vọng hạnh,	Nổ lực miếu mô hưu dụng binh.

Trong cac Liên-xương truc mọc dày,	Lâu không kẻ đốn rậm ri cây,
Đầu tường lại có đào ngàn cánh,	Gió thổi rơi bông đỏ dẩy đầy.
Người già bên cac vị ta than,	Thuở nhỏ vào ra giup việc thường,
Thiệt tại Vọng-tiên Hoàng-thượng ngự,	Thái-chơn cùng đứng tại lan can.
Lầu trên lầu trươc đỏ xanh cùng,	Trời chói đât lòa vẻ sáng chung,
Về lại chiêm bao như thể lẩn,	Rảnh đâu kể đủ việc trong cung.
Ăn lạnh một trăm sáu bửa qua,	Cung xanh nhà khói vắng bay ra,
Nửa đêm trăng tỏ đờn nghe rỏ,	Lảo-hạ tỳ-bà tiếng trổi xa.
Lực-sỉ rao van kiếm Nẩm-nô,	Nẩm-nô ngủ với nhạc công đồ,
Dây lâu tiềm đặng liền đòi hối,	Lịnh dạy cho đèn đặng rươc vô.
Xuân non măt ngủ chỉ hồng đầy,	Gở rối toc mây điểm mặt mày,
Dục tới chín trùng ca một tiếng,	Ham lăm đờn quyển miệng bằng tăy.
Lần lừa ca hêt khuc Lương-châu,	Cac nươc Kỳ-từ cổ nhạc tâu,
Bên vach Lý-mô tài thổi địch,	Trộm nghe mấy khuc mới bèn thâu.
Rạng sáng Hành-cung thẳy kéo về,	Muôn người múa hat dọc đàng đi,
Trăm quan chầu chực xa Kỳ-tiêt,	Dương thị cac dì gió đấu xe.
Tháng mười năm tới phá Đông-kinh,	Đường ngự Lộc-sơn luc trẩy in,
Ra lịnh gop thâu chi dám dấu,	Muôn nhà lâm lụy vẩn làm thinh.
Định được hai kinh sáu bảy năm,	Hành-cung lối trươc cửa nhà tầm,
Vườn nhà cháy ráo thêm khô giếng,	Cây ngỏ Hành-cung thấy tược đâm.
Về sau hoàng đế sáu đời truyền,	Chẳng đến Ly-cung cửa đóng liên,
Thuở nhỏ Trường-an lui tới đẹp,	Trươc lầu Huyền-vỏ bỏ huê viên.

Năm rồi săc dạy đốn tre còi,	Để cửa mở luôn rủ tới lui,
Gai bit ao đường dường lược dăt,	Thỏ lờn chồn dạn bụi xanh chồi.
Chổ múa còn nền kẻ múa đâu?	Màng sa cửa sổ củng xanh màu,
Vach tô bụi đóng huê vàng củ,	Chim hat gió đờn nat ngọc châu.
Vua ngự riêng yêu lối bực hoa,	Chổ còn y vậy tới thềm nhà,
Rắn hang én ổ đua chen nhóm,	Hương án cỏ sinh tai trươc nha.
Đền ngủ liền theo Đoan-chánh lâu,	Thái-chơn tắm gội phía đàng đầu,
Chưa lờ bóng sáng trong rèm tối,	Nay thấy san hô lại chói màu.
Người gần nhơn vậy khoc than rền,	Bươc khỏi cửa cung lụy ứa liền,
Từ đó về sau rồi đóng cửa,	Đêm đêm nhà cửa cáo chồn lên.
Lời ấy ta nghe rât thảm thay,	Thái bình ai khuấy loạn ai gây?
Lời người rẩy bái không phân biệt,	Măt thấy tai nghe nói lại đây.
Tống-cảnh Diêu-sùng chưc tướng công,	Vì vua khuyên gián hêt lời trung,
Theo thì thuận tuyêt mùa màn tôt,	Trong trị ngoài yên lính khỏi dùng.
Quan trên trong sạch dưới vui lòng,	Việc nươc đều do lịnh tướng công,
Thời vận muốn suy Diêu Tống that,	Trào đình lần cứ lịnh trong cung.
Lộc-sơn trong cac dưởng làm con,	Nươc Quach cửa ngoài giống chợ đông,
Quan tể choán quyền đâu kể xiêt,	Thảm thay Dương Lý ấy dòng hung.
Tông miếu ngả nghiên bốn biển lay,	Năm mươi năm đến nọc đều gây,
Nay vua thần thánh quan thừa sáng,	Xuống chiếu Thục Ngô thảy định ngay.
Quan quân lại băt giặc Hoài-tây,	Giặc ấy trừ rồi chúng được may,
Cày cấy thường năm đàng trươc điện,	Năm nay khỏi khiến cháu con cày.
Ông già ý rât cầu trông,	Vầy lo tông miếu khỏi dùng binh gia.