Lạn Tương Như cố lý

Lạn Tương Như cố lý - 藺相如故里
của Nguyễn Du

Lạn Tương Như 藺相如 người nước Triệu 趙, thời Chiến Quốc 戰國, là xá nhân của viên thái giám trưởng trong cung. Nhờ trí dũng của Lạn Tương Như mà vua Triệu Huệ Vương 趙惠王 không mất viên ngọc Hòa Bích 和璧 rất quý vào tay vua Tần Chiêu Vương 秦昭王. Khi được thăng làm Thượng khanh, hơn cả đại tướng Liêm Pha 廉頗, Liêm Pha ganh tị, nhất định tìm cách làm nhục Tương Như. Lạn Tương Tư vẫn nhún nhường, khi ra đường, thấy bóng Liêm Pha, ngoặt xe lẩn tránh. Tương Như nói: "Sở dĩ nước Tần hùng cường kia không dám đem quân đánh Triệu, là vì ở đây còn có hai con hổ (chỉ Lạn Tương Như và Liêm Pha). Tương Như tôi nhẫn nhục nhường nhịn, là vì để mối nguy của quốc gia lên trên cái hiềm thù cá nhân đấy". Lời nói này đến tai Liêm Pha, Liêm Pha cởi trần, lưng mang cành có cây gai đến nhà Tương Như tạ tội.

Nguyên văn chữ Hán	Phiên âm Hán Việt	Dịch nghĩa
大勇不以力僅有藺相如僥倖能完璧徘徘善避車豐碑留姓字全趙免丘墟慚愧力扼虎平生無可書	Đại dũng bất dĩ lực Cận hữu Lạn Tương Như Kiểu hãnh năng hoàn bích^[1] Bồi bồi thiện tị xa^[2] Phong bi lưu tính tự Toàn Triệu miễn khâu khư Tàm quý lực ách hổ^[3] Bình sinh vô khả thư	Bậc đại dũng không cần đến sức mạnh Chỉ có Lạn Tương Như Cầu may lấy lại được ngọc bích Đi vòng đường khéo tránh xe Bia lớn ghi tên họ Bảo toàn cho nước Triệu không thành gò đống Thẹn thay cho kẻ có sức bắt được cọp Mà trọn đời không có gì đáng ghi

Chú thích

▲ Giữ hòn ngọc được nguyên vẹn. Nước Triệu có ngọc bích quý. Vua Tần muốn đem mười lăm thành đổi lấy ngọc. Lạn Tương Như mang ngọc sang Tần, nhưng vua Tần không nói đến việc giao thành. Lạn Tương Như lập kế lấy lại ngọc đem về nguyên vẹn
▲ Liêm Pha và Lạn Tương Như cùng là thượng khanh nước Triệu. Liêm Pha ganh ghét Lạn Tương Như không có công đánh giặc mà cũng ở ngôi như mình, có ý định làm nhục Lạn Tương Như. Lạn Tương Như biết vậy nên mỗi lần thấy xe Liêm Pha thì cho xe mình tránh đi ngả khác, nói rằng: "Không phải ta sợ Liêm tướng quân đâu, sở dĩ nước Tần không dám đánh nước Triệu là vì có ta và Liêm Pha, nếu hai con hổ đánh nhau thì thế không lưỡng toàn được. Ta tránh Liêm Pha là vì quốc gia mà không nghĩ đến thù riêng". Liêm Pha nghe lời nói ấy, đến gặp Lạn Tương Như xin tạ tội. Từ đó hai người kết bạn tâm giao, cùng nhau nỗ lực giúp nước Triệu
▲ Luận ngữ 論語: "Bạo hổ bằng hà, tử nhi vô hối giả, ngô bất dữ dã" 暴虎馮河, 死而無悔者, 吾不與也 (Thuật nhi 述而) Tay không mà bắt cọp, không thuyền mà lội qua sông, chết không tiếc thân, kẻ ấy ta không cho theo giúp ta

[1] ▲ Giữ hòn ngọc được nguyên vẹn. Nước Triệu có ngọc bích quý. Vua Tần muốn đem mười lăm thành đổi lấy ngọc. Lạn Tương Như mang ngọc sang Tần, nhưng vua Tần không nói đến việc giao thành. Lạn Tương Như lập kế lấy lại ngọc đem về nguyên vẹn

[2] ▲ Liêm Pha và Lạn Tương Như cùng là thượng khanh nước Triệu. Liêm Pha ganh ghét Lạn Tương Như không có công đánh giặc mà cũng ở ngôi như mình, có ý định làm nhục Lạn Tương Như. Lạn Tương Như biết vậy nên mỗi lần thấy xe Liêm Pha thì cho xe mình tránh đi ngả khác, nói rằng: "Không phải ta sợ Liêm tướng quân đâu, sở dĩ nước Tần không dám đánh nước Triệu là vì có ta và Liêm Pha, nếu hai con hổ đánh nhau thì thế không lưỡng toàn được. Ta tránh Liêm Pha là vì quốc gia mà không nghĩ đến thù riêng". Liêm Pha nghe lời nói ấy, đến gặp Lạn Tương Như xin tạ tội. Từ đó hai người kết bạn tâm giao, cùng nhau nỗ lực giúp nước Triệu

[3] ▲ Luận ngữ 論語: "Bạo hổ bằng hà, tử nhi vô hối giả, ngô bất dữ dã" 暴虎馮河, 死而無悔者, 吾不與也 (Thuật nhi 述而) Tay không mà bắt cọp, không thuyền mà lội qua sông, chết không tiếc thân, kẻ ấy ta không cho theo giúp ta

[1]

[2]

[3]