Gia Long tẩu quốc/Hồi thứ tám
HỒI THỨ BẢY
Đức Nguyễn-Ánh thâu phục Long-giang;
Đổ-thanh-Nhơn đoạt hồi Gia-định.
Đây nói về tướng Tây-sơn là Tổng-đốc-Châu trấn thủ Saigon, bửa nọ đương ngồi nơi thính đường, xảy có quan Tri-Phủ ỡ Long-Xuyên bước vào ra mắt.
Tổng-đốc-Châu thấy thì hõi rằng:
— Quan Tri-Phủ về đây có việc chi?
— Bẫm quan Tổng-đốc, có việc rất cẫn cấp, nên tôi phải bổn thân, lật đật đi trọn một ngày một đêm đặng về đây báo tin cho quan lớn rõ.
Tổng-đốc-Châu nghe nói nheo mày ngó sững Tri-Phũ và vội vã hõi rằng:
— Có việc chi cẫn cấp, quan Phũ hãy nói mau cho tao nghe.
— Bẫm quan lớn, hôm qua tôi mới bắt đặng một cái mật thơ cũa bọn Nguyển-Ánh.
Tổng-đốc-Châu nghe nói tới bọn Nguyễn-Ánh, thì có sắc hãi kinh, rồi hỏi tiếp rằng:
— Quan Phũ nói rằng có bắt đặng mật thơ của bọn Nguyển-Ánh, mà bọn Nguyển-Ánh là ai?
— Bẫm quan lớn, bọn Nguyển-Ánh là Nguyển-hửu-Thoại.
— Tỗng-đốc-Châu nghe nói thì có ý trầm tư nghĩ nghị một chút rồi hõi rằng:
— Nguyển-hữu-Thoại gởi mật thơ cho ai?
Quan Tri-Phũ ngó ra hai bên, coi chẳng có ai rồi day lại nói rằng:
— Bẫm quan lớn, Nguyển-hửu-Thoại gởi mật thơ cho quan Vệ-húy là Đặng-tấn-Hưng ở Long-Xuyên.
Tổng-đốc-Châu nghe nói như sét nổ bên tai, đất bằng dậy sóng, liền nheo mày trợn mắt, chờn vờn đứng dậy và hỏi rằng:
— Vệ-húy Đặng-tấn-Hưng là tướng của nhà Tây-sơn ta, có lẻ nào Nguyển-hửu-Thoại lại gởi mật thơ nói về chuyện gì?
Quan Tri-Phủ liền thò tay lấy thơ trong áo trao ra, và xin Tổng-đốc xem thơ thì rõ.
Tổng-đốc-Châu lật đật lấy thơ dở xem, trong thơ ấy nói như vầy:
« Tôi là Nguyển-hửu-Thoại tướng của đức Nguyễn Ánh, kính gởi thơ nầy cho quan Vệ-Húy rõ. Chúa tôi là đức Nguyển-Ánh nhứt định nội ba ngày nữa, đem binh vào Rạch-giá, rồi tấn lên thau đoạt Long-Xuyên, vậy xin Vệ-Húy hảy sắp đặt binh cơ đặng giết quân nghịch Tây-sơn mà làm nội ứng.
Đức Nguyển-Ánh một lòng tin cậy nơi quan Vệ-Húy, mà phú thác việc nầy, xin hảy y lịnh thi hành, chẳng nên sơ thất. »
Ký tên NGUYỂN-HỬU-THOẠI kĩnh cáo.
Tổng-đốc-Châu xem thơ rồi, thấy nói nội ba ngày nữa, Nguyển-Ánh độ binh vào Rạch-giá, thì mặt liền thất sắc, trán rịn mồ hôi, tay cầm thơ mà rung rung như người bị chứng cãm hàng, rồi nghĩ nghị một chút day lại hỏi quan Tri phủ rằng:
— Theo thơ nầy thì nội ba ngày nữa, Nguyển-Ánh sẽ độ binh vào Rạch-giá phãi chăng?
— Bẩm quan lớn phải vậy.
— Mà quan Phủ bắt thơ nầy tại đâu?
— Bẫm tôi bắt đặng thơ ấy tại nhà vệ-húy Đặng-tấn-Hưng, trong khi va đi cứu hỏa.
Tổng-đốc-Châu lấy khăn lau mồ hôi trên trán, mà sắc mặt nhàu nhò, liền kêu đội Hầu một tiếng; bổng thấy tên đội Hầu hé cửa bước vô cúi đầu.
Tổng-đốc-Châu ngó lại và bão tên đội Hầu rằng:
— Người hãy đi vời quan Tư-khấu-Oai và quan Tuần-Phủ-Đạt đến đây lập tức.
Tên đội Hầu thưa vâng, rồi cúi đầu lật đật bước ra, một chút đã thấy quan Tư-khấu-Oai và Tuần-phũ-Đạt, hai người ngoài cửa bước vô.
Tổng-đốc-Châu liền thạnh nộ, ngó nghinh Tuần-phủ-Đạt mà hỏi rằng:
— Ngươi có nghe bọn Nguyển-Ánh ở đâu chăng?
Tuần-phủ-Đạt nghe hỏi, thì ra vẻ lính quính và khép nép bẩm rằng:
— Bẩm quan lớn, tôi không nghe.
Tổng đốc-Châu nghiêm sắc mặt mà nói xẵng tiếng rằng:
— Ngươi lãnh một trách nhậm về việc Tuần-phòng tế soát trong các xứ, mà người không nghe biết chi hết, vậy thì phận sự ngươi để làm gì? nội ba ngày nữa, Nguyễn-Ánh sẻ độ binh vào Rạch-giá, mà ngươi không nghe, vậy để chừng nào Nguyển-Ánh lên tới Saigon, đem binh lấy thành Giađịnh nầy, chừng ấy ngươi mới báo tin cho ta biết phải chăng? Ngươi phãi biết rằng: nếu thành Saigon nầy mất, thì chẳng nhửng cái quyền lợi gia sảng của ta mất mà thôi, lại cái quyền lợi gia sảng của ngươi và của ai nấy củng đều tiêu điều tận tuyệt hết cã, sao người không lo tuần phòng tế sát cho kỷ cang, để nước tới trôn thì làm gì cho kịp; nói rồi lấy cái mật thơ đọc cho Tư-khấu-Oai và Tuần-phũ-Đạt nghe. Tư-khấu-Oai nghe rồi, rất nên kinh ngạc, còn Tuần-phủ-Đạt mặt liền biến sắc, và đứng ngơ ngẩn sững sờ rồi rè rụt hỏi rằng:
— Bẫm quan Tổng-đốc, tôi có sai người đi tuần thám các nơi, nhưng việc nầy là việc rất bí mật, nên tôi không hay, vậy chẵng biết thơ ấy ở đâu, mà quan lớn bắt đặng?
Tỗng đốc-Châu, mặt còn phừng phừng sắc giận, liền lấy tay chỉ quan Tri-phũ mà nói rằng:
— Thơ ấy của quan Phủ Long-xuyên nầy bắt đặng hôm qua, mới đến báo tin cho ta đó; nói rồi day lại ngó quan Tư-khấu-Oai và nói tiếp rằng:
— Nay vệ-húy Đặng-tấn-Hưng đã đem lòng phãn nghịch, nhập theo phe đãng Nguyển-Ánh, vậy thì Tư-khấu phải lập tức sai người đem binh tiếp cứu Long-xuyên và bắt Đặng-tấn-Hưng mà trị tội, nếu trể thì bọn Nguyễn-Ánh tấn vào Long-xuyên, ắc sanh đại biến.
Tư khấu-Oai lãnh mạng, liền trở về dinh, rồi sai hai tướng là Phạm-Ngạn với Ngô-Lăng đem hai ngàn binh ngày đêm tốc xuống Long-xuyên tiếp cứu.
Tỗng-đốc-Châu day lại hỏi quan Tri-phũ rằng:
Quan Phủ có rỏ binh mã ở đâu mà Nguyển-Ánh độ vào Rạch-giá rất lẹ như vậy?
— Bẩm quan Tổng-đốc, theo ý tôi tưỡng Ánh quần tự quân sỉ tại mấy cù lao ngoài biển, và các thuộc tướng cũa Nguyển-Ánh còn tàng ẫn các nơi để làm tiếp ứng, nếu Nguyển-Ánh độ binh lên bờ đánh lấy Long-xuyên được rồi, tức nhiên kéo binh thẵng lên Saigon, chừng ấy chúng ta khó bề ngăn cãn lại được.
Tỗng-đốc-Châu nói: vậy thì quan Phũ phải lập tức trỡ về Long-xuyên, hiệp với đạo binh Phạm-Ngạn mà bắt vệ húy Đặng-tấn-Hưng, nếu trì hưỡn ắc sanh đại biến.
Quan Phũ thưa vâng lui ra, rồi trỡ về Long-xuyên tức tốc.
Nguyên tên vệ húy Đặng-tấn-Hưng nầy, tuy ra làm tướng Tây-sơn, nhưng mà lòng không thiệt phục, nên muốn theo phe đãng của Đức Nguyển-Ánh, khi đặng mật thơ cũa Nguyển-hửu-Thoại gỡi cho, dỡ ra xem rồi, vừa để trên bàn, bỗng có việc hỏa hoạn thình lình phát lên ở gần binh trại.
Đặng-tấn-Hưng hoản kinh lật đật chạy đi đốc binh cứu hõa, không kịp cất thơ, kế đó quan Tri phủ Long-xuyên đi tới, lúc ấy trong nhà không ai, lại thấy cái thơ đễ trên bàn, liền dỡ ra xem, thấy nói Nguyển-Ánh nội ba ngày nửa thì độ binh vào Rạch-giá, rồi tấn lên thâu đoạt Long-xuyên, thì thất kinh, nên lập tức tuốt về Saigon đặng thông báo cho Tỗng-đốc-Châu rõ.
Còn Đặng-tấn-Hưng khi đốc quân chữa lửa xong rồi, lật đật về nhà, thấy mất phong thơ, kiếm tìm hết sức mà không đặng, thì nghỉ thầm rằng: nếu thơ nầy bị quân Tây-sơn bắt đặng, chắc phải bại lộ cơ mưu, vậy thì ta phải lo liệu thế nào, nếu trì huỡn sẽ bị chúng nó sát hại.
Kế qua hôm sau nghe đạo binh của Đức Nguyển-Ánh đã kéo tới Long-Xuyên, liền đem bốn trăm binh ra xin hàng đầu, và nghinh tiếp.
Đức Nguyển-Ánh thâu phục đặng Long-Xuyên, chẳng tốn một tên quân, không hao một mũi đạn, kế nghe Châu-văn-Tiếp đã sai quân đem ba chục chiến thuyền chực tại Long-Xuyên, thì ngài truyền lịch cho tướng sĩ sắm sửa độ binh qua sông, rồi kéo tới Sadec, bổng thấy một toán quân Tây-sơn ở Sadec kéo đến qui hàng.
Đức Nguyễn-Ánh liền thâu dụng, đễ làm đội quân tiền phong, rồi đem binh tấn vào Sadéc, và thâu phục thành trì, vổ an dân chúng. Đức Nguyễn-Ánh thâu phục Long-Xuyên và Sadéc, lấy đặng lương thảo rất nhiều, và binh thế quân oai càng thêm hùng tráng.
Kế đó gặp hai đạo binh Tây-sơn ở Saigon sai xuống tiếp cứu, một đạo thì Phạm-Ngạn làm Chánh-tổng Binh, còn một đạo thì Ngô Lăng làm Phó-tướng, hai đạo binh nầy ở dưới Long-Hồ tấn lên Sadéc, vừa đặng nữa đường, gặp đạo binh của Đức Nguyễn-Ánh kéo xuống.
Đức Nguyễn-Ánh liền hội nghị cùng các tướng rồi sai Nguyễn-huỳnh-Đức đem năm trăm binh, bọc qua phía hữu đặng xốc tới đánh ngang hông đạo binh Tây-sơn, và sai Nguyễn-hữu-Thoại đem một đạo chiến-thuyền, với sáu trăm thủy-binh, vòng xuống Long-Hồ, rồi bọc qua phía hậu đạo binh Tây-sơn, đặng đoạt thâu lương thảo, và tuyệt đường vận tải của giặc, còn Đức Nguyễn Ánh với các tướng dẩn một ngàn binh, để đi hậu tập mà tiếp ứng, rồi sai Tôn-thất-Hội dẫn một đạo binh đi tiền phong, và hổn chiến với quân Tây-sơn rất kịch liệt.
Khi đạo binh tiền phong đương hổn chiến với quân Tây-sơn gần hai giờ, chưa phân thắng bại, bổng đạo binh Hữu-dực của Nguyễn-huỳnh-Đức, thình lình bọc tới đánh ngang hông đạo binh Tây-sơn, làm cho chúng nó, chẳng kịp trở tay, rồi hàng ngủ rối loạn, lúc bấy giờ Nguyễn-huỳnh-Đức cởi ngựa tới trước đốc binh xốc vô, lớp súng bắn, lớp thương đâm, tràn tới ào ào như nước, giết quân Tây-sơn chết không biết sa số nào mà kể.
Quân Tây-sơn thất vía kinh hồn, rồi lớp thì kéo đến hàng đầu, lớp thì kéo nhau chạy chết.
Lúc bấy giờ đạo chiến-thuyền của Nguyễn-hữu-Thoại trương bườm bọc gió chạy xuống gần tới Vỉnhlong, xảy gặp một đội chiến-thuyền của Tây-sơn, đương vận tải khí giới lương thảo đi dọc mé sông.
Nguyễn-hữu-Thoại liền lên đứng trên muôi thuyền, cầm cờ phất qua một cái, tức thì năm chục chiến-thuyền đều giăng hàng chữ-nhứt ngang sông, rồi lần lần áp lại phủ vây thuyền giặc, còn đạo chiến-thuyền vận tãi của quân Tây-sơn bị chỡ lương thảo khí giới nặng nề, day trỡ chẵng đặng lẹ làn, nên khó bề vận động; chỉ có mấy chiến thuyền hộ tống đi cập hai bên, phát súng xạ tên, xốc tới cự chiến.
Nguyễn-hửu-Thoại chẵng cho bắn lại, cứ truyền quân lấy khiên đở đạn ngăn tên, để chúng nó bắn riết một hồi cho mệt mõi tay chơn, hết đạn lơi cung, rồi mới truyền quân xông vào và bắn lại, tên đạn bay ra như mưa, chừng xáp lại gần, Nguyễn-hửu-Thoại hô lên một tiếng, các tướng sỉ đều rần rần nhảy qua thuyền giặc, lớp chém lớp đâm, quân giặc thấy thế cự địch không kham, liền bỏ giáo quăng gươm, mà xin hàng đầu qui phục.
Trận nầy Nguyễn-hữu-Thoạt đoạt thâu lương thảo khí giới rất nhiều, bắt đặng binh giặc hàng đầu hơn ba trăm, và lấy đặng bốn năm chục chiến-thuyền vận tải.
Tướng Tây-sơn là Phạm-Ngạn thấy đạo tiền phong đã bại trận, còn đạo vận tải lại bị đoạt hết lương thuyền, thì thối chí ngả lòng, kế nghe tin báo rằng: Nguyễn-hửu-Thoại đã độ binh lên bờ, và kéo vào Long-Hồ mà chận đường hậu lộ, thật là một cuộc chiến tranh dử dội, tứ hướng bao vi, mặt tiền thì Tôn-thất-Hội đem binh rược theo, phía hửu thì Nguyễn-huỳnh-Đức bọc hông đánh tới.
Phạm-Ngạn thấy cái hiện tượng binh cùng thế bức, thì biết bao là táng đởm kinh hồn, rồi thấm tính lặng suy, trong ba mươi sáu chước, chước gì là hay, chỉ còn một chước dỉ-đào vi thượng thì mới đặng, đó rồi lập tức truyền quân thối lại, nhỗ trại cuốn cờ, cứ việc lước bụi băng đồng, mạnh ai nấy chạy.
Tôn-thất-Hội và Nguyễn-huỳnh-Đức đem binh ngày đêm rược theo không nghỉ.
Còn đạo binh của Phạm-Ngạn phần thì lương phạn không có, bụng đói xếp ve, phần thì mệt mỏi tay chơn, chạy nữa không nổi, rồi kéo nhau ra xin hàng đầu, chẵng biết bao nhiêu mà kể.
Đức Nguyễn-Ánh đem binh khỡi chiến, chẳng đầy ba ngày mà lấy đặng Long-Xuyên, Sadéc, Long-Hồ, ba xứ.
Đây nhắc lại đạo binh của Đổ-thanh Nhơn khi đi theo đường rừng, băng qua Thủ-dầu-Một, rồi phân làm ba đạo, một đạo thì Vỏ-Nhàn làm tiền phong, một đạo Nguyễn-văn-Hoằng làm hậu tập, còn một đạo Đổ-thanh-Nhơn làm thống tướng, và có luyện một đạo binh mả kỵ, đều dùng trường thương, để khi gặp giặc thì xông tới mà công thành hảm trận, lại có lập một đạo binh kêu là Hổ-lang-Quân, đạo binh nầy đều mặc y phục vằn vện như cọp, và vẻ mặt dữ tợn như quỉ dạ xoa, đều dùng cung tên và lau nhọn, để mai phục hai bên đường rừng, chờ khi ngộ trận xáp binh, thì xạ tiển phóng lau mà ám sát quân giặc.
Khi Đổ-thanh-Nhơn sắp đặt tướng sỉ xong rồi, liền độ binh qua sông, kéo xuống địa phận Hóc-Môn, đặng tấn vào Saigon là chổ nhao rún của giặc.
Lúc bấy giờ Tổng-đốc-Châu và Tư-khấu-Oai ở Saigon, nghe báo Đổ-thanh-Nhơn khởi binh kéo xuống, tức thì hội các tướng lại, bàn luận chiến lược, rồi phân làm hai đạo tấn lên, một đạo thì sai Hổ-tướng-Hãn, làm tiên phong, còn một đạo thì Tư-khấu-Oai làm thống chế.
Tư-khấu-Oai nầy củng là một viên danh tướng của Tây-sơn, võ dõng siêu quần, nhưng ít có mưu mô trí lược.
Khi gặp đạo binh Đổ-thanh-Nhơn ở gần Hốc-môn, thì hai bên đều bài binh liệt trận, rồi xáp lại hỗn chiến cùng nhau một trận rất dữ dằn, hai đàng chưa ai hơn thua, bổng thấy một đạo binh mả kỵ cũa Đổ-thanh-Nhơn rần rần sãi tới như giông, rồi lước vào mặt trận của Tư-khấu-Oai mà hỗn chiến.
Binh cũa Tư-khấu-Oai lớp bị ngựa đạp, lớp bị thương đâm, chết nằm lểnh nghểnh, Tư-khấu-Oai thấy vậy thạnh nộ, liền hươi siêu cởi ngựa xốc ra, tã xung hửu đột, giết quân mả kỵ của Đỗ-thanh-Nhơn một trận rất nhiều, rồi xua binh lước tới.
Võ-Nhàn thấy vậy liền huơi thương xáp lại đánh với Tư-khấu-Oai, một đàng thương đâm, một đàng siêu vớt, lúc qua lúc lại, khi tới khi lui, binh đánh với binh, tướng tranh với tướng, thật là tướng ngộ lương tài, kỳ phùng địch thủ; hai bên hỗn chiến cùng nhau hơn một giờ, kế mặt trời chen lặng, bờ bụi tối tâm. Đổ-thanh-Nhơn liền truyền lịnh thâu binh, Tư-khấu-Oai củng rút quân về trại.
Đêm ấy Đỗ-thanh-Nhơn hội các tướng lại bàn nghị và nói rằng:
Tư-khấu-Oai có sức mạnh, mà ít có mưu sâu. Vậy ta phải dụng mưu thì thắng va mới đặng, liền giao cho Nguyễn-văn-Hoằng điều khiển cơ binh, và dặn các tướng phãi y lịnh mà làm như vậy như vậy,...
Qua bửa sau Nguyễn-văn-Hoằng truyền cho Vỏ-Nhàn đem binh khêu chiến, Tư-khấu-Oai củng truyền cho Hỗ-tướng-Hản sắp đặt quân ngủ chỉnh tề, rồi kéo ra đánh nhầu một trận;
Bổng thấy Vỏ-Nhàn lần lần rút binh thối lui, vừa chạy vừa đánh; Tư-khấu-Oai thấy binh giặc thua chạy, thì kiêu căng đắc ý, liền đốc quân rượt theo, rượt đặng một đổi rất xa, ngó ra đả thấy rừng bụi lờ mờ, trời hầu chạn vạng, chẵng bao lâu kế tối. Tư-khấu-Oai bèn truyền các tướng đình binh, đặng cho quân sỉ nghỉ ngơi cơm nước, còn Nguyển-văn-Hoằng thấy Tư-khấu-Oai đình binh, cũng lập tức truyền quân hạ trại.
Đêm ấy Nguyển-văn-Hoằng bèn truyền lịnh cho Vỏ-nhàn, bước đầu canh ba phãi đem năm trăm mả kỵ đi trước, và Hồ-văn-Lân đem năm trăm quân hổ-lang theo sau, hể nghe một tiếng súng phát lên, thì lập tức xông vào vòng binh của Tư-khấu-Oai-mà cướp trại, và sai Tống-phước-Khuông và Tống phước-Lương mổi người đem năm trăm binh bộ, núp theo đường rừng, chờ Tư-khấu-Oai chạy tới, sẽ ào ra hổn chiến.
Đêm ấy Hổ-tướng-Hản lại dinh bàn nghị với Tư-khấu-Oai rằng:
— Chổ nầy bốn phía đều rừng hoang bụi rậm, ta phải để ý cẩn thận đề phòng, e quân giặc thừa lúc tối tâm, thình lình đem binh cướp trại.
Tư-khấu-Oai mỉn cười và nói rằng:
— Quân giặc đả bại trận chạy dài, lẻ nào chúng nó còn dám đem binh cướp trại, nói rồi chỉ đễ ít đội quân canh giữ mặt trận, và truyền cho các tướng nghỉ ngơi, đặng rạng ngày quyết ý rược theo mà tận sát quân giặc.
Kế bước qua đầu canh ba, Vỏ-Nhàn và Hồ-văn-Lân kéo binh lén theo đường rừng lần lần đi tới, khi đi gần tới vòng binh cũa Tư-khấu-Oai, kế nghe một tiếng súng phát lên, tức thì năm trăm mả-kỵ rần rần sải tới như giông, rồi xông vào mặt trận.
Quân giặc đương ngủ, thình lình nghe đạo mã-kỵ rần rần chạy vào mặt trận, áp tới như gió như giông, kế thấy đạo Hổ-lang quân ào ào kéo tới, mặt mày dử tợn, mình mẫy có vằn, rồi ré lên một tiếng dậy trời, làm cho cả vòng binh của Tư-khấu-Oai đều hoãn vía kinh hồn, ngở là quĩ tướng thiên binh, ở đâu dưới đất trồi lên, trên trời rớt xuống.
Còn quân Hổ-lang nầy mổi đứa đều có mang cung đai tiểng, và cầm một nắm lau nhọn sắc trong tay, hể xa thì xạ tiểng, gần thì phóng lau, vì vậy đạo binh của Tư-khấu-Oai bị thương mà chết chẵng biết bao nhiêu, rồi rùng rùng kéo nhau vở chạy.
Tư-khấu-Oai với Hổ-tướng-Hản nghe la thì biết quân giặc tấn vào cướp trại, liền cắp đao lên ngựa xông ra, gặp Vỏ-Nhàn và Hồ-văn-Lân đùa binh rược tới, hổn chiến một trận rất dữ dằn.
Hổ-tướng-Hãn là viên tướng tài của Tư-khấu-Oai bị Hồ-văn-Lân bắn một mũi tên té nhào xuống ngựa.
Tư-khấu-Oai thấy Hổ-tướng-Hãn bị tên bắn chết, mất một viên Hỗ-tướng cũng như gảy hết một cánh tay, và thấy quân giặc ào ào tràn tới vạn mã thiên binh, thế khó tranh đương, liền kéo binh ra sau, kiếm đường mà chạy, Hồ-văn-Lân liền giục binh rược theo, đánh giết một trận rất dữ.
Tư-khấu-Oai chạy đặng một đổi, thấy hai bên đường, rừng cây lúp xúp, gò nỗng ngỗn ngang, thình lình nghe một tiếng pháo nổ lên động đất long trời, kế thấy trong rừng kéo ra hai đạo binh, áp tới hỗn chiến.
Tư-khấu-Oai với mấy tướng bộ hạ ra sức huơi đao cự địch một hồi, bỗng thấy một tướng cởi ngựa đứng trên gò cao, là Tống-phước-Khuông, kêu tên Tư-khấu-Oai và nói lớn rằng:
— Tư-khấu-Oai, ngươi đả binh cùng thế nhược, sao chưa chịu thúc thủ qui hàng, còn đợi chừng nào.
Tư-khấu-Oai thấy binh giặc càng đông, còn binh mình thì ít, không thế cự nỗi, liền kêu mấy tướng tùy tùng, hiệp lực huơi đao chém đùa một hồi, rồi mở đường mà chạy.
Tống-phước-Khuông, và Tống-phước-Lương đem binh rược ùa, bắt đặng bốn năm trăm quân hàng đầu, và nhung xa, chiến mả, khí giới lương phạn, bõ lại dọc đường, chẵng biết bao nhiêu mà kể cho xiết.
Lúc bấy giờ Tư-khấu-Oai với mấy tướng, dắc nhau chạy về Saigon, quân sĩ còn lại chẵng đầy một trăm, Tư-khấu-Oai thấy vậy liền ngước mặt mà than rằng:
— Thuỡ nay ta làm một viên chiến tướng, đề binh xuất trận, chẵng biết mấy phen, nhưng không khi thất tướng bại binh như trận nầy vậy, nói vừa dứt lời, thì trời đã rựng sáng, bổng thấy một đội binh mả, ước chừng một trăm, ỡ mé rừng phía tây, bôn ba chạy tới.
Tư-khấu-Oai liền gò cương ngừng ngựa, đứng lại nhắm coi, ngỡ là binh giặc rược theo, chừng chạy lại gần, té ra một tướng bộ hạ của Tư-khấu-Oai, bị thất trận lạc đường, tới đây mới gặp, đó rồi cả hai đạo binh dắc nhau trở về Saigon một lược.
Khi đi vừa tới, thấy trên các cửa thành đều cậm cờ của Đỗ-thanh-Nhơn, thì rất sững sờ mà nghỉ thằm rằng: Thành Saigon đã mất rồi sao? mà cờ Đỗ-thanh-Nhơn cậm đó?
Kế thấy một người mặc giáp võ đằng màu xanh, lưng đai một cây bửu kiếm, đầu đội một mủ thanh cân, chơn mang một đôi vỏ hài đen, chung quanh có các tướng hộ tùy, xem diện mạo đường oai vỏ, đứng trên mặt thành kêu lớn và nói rằng:
— Tư-khấu-Oai, ta nói cho ngươi biết rằng: thành nầy đả về tay ta rồi, ngươi hảy xem trên các cửa thành, đều cậm cờ Đông-sơn của ta hết cả, mà ngươi chưa chịu hạ mã qui hàng, còn đợi chừng nào?
Tư-khấu-Oai nghe nói liền gò cương ngừng ngựa, ngảnh mặt trông lên, thấy người ấy là Đổ-thanh-Nhơn, thì thạnh nộ mà đáp rằng:
— Chừng nào sông Saigon nầy cạn, thành Qui-nhơn kia tan, chừng ấy ngươi sẻ nói chuyện chiêu hàng cùng ta, bây giờ ta xin ngươi chớ hỡ môi, mà hao hơi mõi miệng, nói rồi liền quày ngựa chạy đi, nhắm theo mé sông Saigon thẵng tới.
Đổ-thanh-Nhơn liền lên ngựa, kéo binh rược theo, Tư-khấu-Oai giục ngựa chạy theo mé sông, bổng thấy một chiếc chiến thuyền của Tây-sơn đương đậu dựa bờ, Tư-khấu-Oai liền bỏ ngựa, rồi nhãy ngay xuống thuyền, và bão trương bườm, bọc gió, nhắm theo ngã sông Nhà-Bè chạy tới.
Đổ-thanh-Nhơn thấy vậy củng bõ ngựa, cởi thuyền rược theo, khi gần tới đồn Tam-kỳ, Đổ-thanh-Nhơn liền lấy cờ Đông-sơn phất lên một cái, tức thì năm chục chiến thuyền ngử tại ngã ba Nhà-Bè, đã giăng ngang qua sông, rồi áp lại vây thuyền của Tư-khấu-Oai mà bắt.
Lúc bấy giờ Tư-khấu-Oai như cá nọ mắt lờ, hùm kia phãi rọ, sau thì Đổ-thanh-Nhơn rược tới, trước thì thuyền giặc đón ngăn.
Tư-khấu-Oai thấy mình đã vào một chổ đường cùng thế bức, thì quyết đánh liều xã mạng quyên sanh, thà cam một thát cho tròn, chẳng chịu hàng đầu quân giặc, bèn lên đứng trên muôi thuyền huơi thương đánh nhầu với các tướng cũa Đổ-thanh-Nhơn, rủi thất thế sa cơ, bị Đổ-thanh-Nhơn bắt đặng, dẩn về Saigon; khi Tư-khấu-Oai vào tới viên-môn, Đổ-thanh Nhơn với các tướng lật đật ra trước nghinh tiếp, rồi Đỗ-thanh-Nhơn bước tới và nói rằng:
— Tướng quân là một người kiến thức cao minh, và thông tri thời vụ, nay đã sa cơ thất thế, binh bại thành vong rồi, tôi không nở lấy hình luật mà sát hại một người tài năng, võ dỏng như tướng-quân, vậy xin tướng-quân giải giáp qui hàng, thì ngày kia tướng-quân củng đặng phong hầu tước vị, xin tướng-quân nghĩ lại.
Tư-khấu-Oai nghe Đỗ-thanh-Nhơn nói bấy nhiêu lời, liền cười gằn một tiếng, rồi nghiêm sắc mặt mà đáp rằng:
— Ta chẵng phãi là một đứa húy tử tham sanh, như mấy đứa nhát gan kia, mà người phòng đem lời khuyến dụ, ta đã nói cùng ngươi rằng: chừng nào sông Saigon nầy cạn, thành Qui-nhơn kia tan, thì ngươi sẻ nói sự ấy cùng ta, bây giờ đây dầu ngươi nói gãy lưởi, ta củng chẳng thèm nghe đâu, ngươi hãy chém ta đi, đừng nói với ta mà uỗng công vô ích.
Đổ-thanh-Nhơn khuyến dụ hết sức không được, rốt cuộc rồi phải đem ra trước vàm Bến-nghé mà xử trãm.