Cổ nhân đàm luận/72
72. — VINH LIỀN NHỤC
Cụ Nguyễn-Công-Trứ là một bực danh thần nhà Nguyễn, văn hay võ giỏi, tài kiêm văn võ. Khi làm quan thì mở mang đất nước sinh lợi cho dân, khi làm tướng thì mã đáo thành công, đánh Đông dẹp Bắc, thực đáng là một vị công-thần tài trí kinh luân.
Năm Thiệu-Trị thứ 1 (1841), cụ đang tại chức Binh-Bộ Tham-Tri, thế mà vì một kẻ vu cáo, cụ phải lột hết chức, phát-phối ra Quảng-Ngãi làm lính thú. Khi đến Quảng-Ngãi quan tỉnh thấy cụ mặc áo lính tội, ăn mặc rất khổ sở, mà cụ vẫn tự nhiên như không. Quan tỉnh trông thấy không đành tình, muốn cụ thay đổi quần áo khác. Cụ xua tay đi mà bảo rằng: « Tôi trước làm quan không lấy làm vinh, thì nay tôi làm tên lính tội cũng không lấy gì là nhục. Ở phương diện nào phải theo phương diện đó. nay tôi là lính tội mà không ăn mặc ra lối này thì sao gọi được là lính tội, xin cứ để như vậy cho rõ điều vinh nhục lợi danh là một cuộc trần-ai khóc lộn cười, làm gương cho nhân thế. »