Báo cáo Tự do Tôn giáo Quốc tế năm 2022

by của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ

BÁO CÁO TỰ DO TÔN GIÁO QUỐC TẾ VIỆT NAM 2022

Tóm tắt

Hiến pháp Việt Nam quy định tất cả mọi người đều có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Pháp luật quy định sự kiểm soát đáng kể của chính quyền đối với các hoạt động tôn giáo và có những quy định mập mờ cho phép hạn chế tự do tôn giáo vì lợi ích an ninh quốc gia và đoàn kết xã hội. Luật Tín ngưỡng, tôn giáo vẫn duy trì một quy trình đăng ký và công nhận các nhóm tôn giáo gồm nhiều bước.

Hầu hết các chức sắc tôn giáo ở khu vực thành thị cho biết chính quyền thường cho phép họ hoạt động miễn là họ hợp tác với chính quyền, đồng thời hoạt động theo các yêu cầu pháp lý và hành chính áp dụng cho các tổ chức tôn giáo. Tuy nhiên, các tổ chức tôn giáo không được công nhận đang hoạt động ở khu vực Tây Nguyên, khu vực Tây Bắc, và ở một số vùng của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là những nơi mà người tham gia các tổ chức này chủ yếu là người dân tộc thiểu số, có tần suất báo cáo những hành động sách nhiễu từ các quan chức chính phủ cao hơn. Các tổ chức tôn giáo được công nhận tại những khu vực này cho biết họ đang phát triển nhanh chóng, và nhìn chung ít gặp vấn đề với các quan chức chính phủ hơn.

Nhiều thành viên của các nhóm tôn giáo là mục tiêu của những hành động sách nhiễu cũng đồng thời tham gia vào các hoạt động vận động nhân quyền, hoặc có liên hệ với các cá nhân và tổ chức chỉ trích chính quyền.

Vào tháng 5, chính quyền tỉnh Tuyên Quang đã truy tố và kết án 15 người H'mông là tín đồ ủng hộ Dương Văn Mình, một lãnh đạo tinh thần người H'mông đã qua đời năm 2021, từ hai đến bốn năm tù về tội "chống người thi hành công vụ” hoặc “vi phạm quy định về bảo đảm an toàn tại nơi tập trung đông người.” Những người này nằm trong số 56 tín đồ người H'mông bị bắt giam tại đám tang của Dương Văn Minh vào tháng 12 năm 2021, do họ đã phản đối khi chính quyền địa phương tiến hành giải tán đám đông với lý do thực hiện các quy định về giãn cách xã hội trong giai đoạn đại dịch. Một số tín đồ cho biết lực lượng công an đã dùng vũ lực đối với họ cho đến khi họ ký vào biên bản nhận tội và các tài liệu khác cam kết từ bỏ đức tin của mình, đồng thời đe dọa sẽ giam giữ họ trong một trung tâm cách ly và không cho phép họ liên lạc với gia đình hoặc bạn bè nếu họ từ chối ký các tài liệu trên.

Tương tự như những năm trước, các tổ chức xã hội dân sự đã báo cáo về các cuộc đàn áp đối với các thành viên của các nhóm tôn giáo chưa đăng ký, đặc biệt là ở các khu vực Tây Nguyên, Tây Bắc, Tây Nam Bộ và miền Trung. Vào ngày 20 tháng 7, sáu người của Thiền am bên bờ vũ trụ, tên cũ là Tịnh thất Bồng Lai, đã bị kết án từ ba đến năm năm tù vì tội “lạm dụng các quyền tự do dân chủ”. Những chức sắc tôn giáo cho biết các cơ quan chính quyền có can thiệp của vào công việc nội bộ của tổ chức của họ, bao gồm cả việc bầu cử, bổ nhiệm chức sắc, thuyên chuyển chức sắc, chức việc. Các nhà hoạt động vì tự do tôn giáo còn cho biết chính quyền địa phương chấp thuận các đơn đăng ký dựa trên việc xem xét quan điểm chính trị, chứ không phải là giáo lý tôn giáo, của các nhóm tôn giáo.

Đây là năm thứ tư liên tiếp chính quyền không công nhận bất kỳ tổ chức tôn giáo mới nào, kể cả tổ chức tôn giáo trực thuộc các tôn giáo lớn đã được công nhận trước đó. Trong năm vừa qua, Liên hữu Tin lành Báp-tít Việt Nam (VBC) đã nộp khoảng 40 đơn đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung tại các tỉnh miền núi phía Bắc, nhưng rất ít đơn trong số này được phê duyệt. Một mục sư thuật lại rằng khi ông đang cố gắng đăng ký một điểm sinh hoạt tập trung (điểm nhóm) mới cho hội thánh của mình, chính quyền địa phương đã yêu cầu mục sự này nộp danh sách các thành viên trong hội thánh của mình. Mục sư này sau đó mới biết rằng công an đã tới gặp các thành viên trong hội thánh của mình, khiến những người khác không muốn tham gia vào hội thánh của ông. Nhiều chức sắc tôn giáo trên cả nước cho biết một số điều kiện đang được cải thiện so với các năm trước, chẳng hạn như các nhóm tôn giáo chưa đăng ký có mối quan hệ tốt hơn với chính quyền địa phương, và các hình thức sách nhiễu hung hăng đã giảm đi. Thành viên các nhóm tôn giáo đã được công nhận hoặc đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký nói rằng nhìn chung họ có thể thực hành tín ngưỡng mà ít bị chính quyền can thiệp hơn. Thành viên của một số nhóm tôn giáo tiếp tục báo cáo rằng một số chính quyền địa phương và cấp tỉnh viện dẫn việc họ không tuân thủ các trình tự đăng ký bắt buộc để trì hoãn, phủ nhận tính hợp pháp và trấn áp hoạt động tôn giáo của các nhóm chống lại sự quản lý chặt chẽ của chính quyền về cơ cấu lãnh đạo, chương trình đào tạo, các cuộc hội họp và các hoạt động khác của họ. Chính quyền không truy cứu trách nhiệm đối với bất kỳ cán bộ nhà nước nào về việc không tuân thủ thời hạn theo luật định và không tuân thủ các yêu cầu thông báo bằng văn bản khi từ chối hồ sơ đăng ký được quy định trong Luật tín ngưỡng, tôn giáo.

Có các báo cáo về các vụ xung đột, đôi khi có bạo lực, giữa thành viên các nhóm tôn giáo chưa đăng ký với các nhóm tôn giáo đã đăng ký hoặc đã được công nhận, hoặc giữa những người theo và không theo tôn giáo. Theo báo cáo, các tín đồ Cao Đài độc lập ở khu vực Tây Nam Bộ thường xuyên phải chịu sự quấy rối từ các tín đồ Cao Đài được nhà nước công nhận. Các nhà sư thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN) tại huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh cũng cho biết bị cộng đồng địa phương quấy rối. Trong cả hai trường hợp kể trên, lực lượng công an được cho là đã không can thiệp, cũng như không bắt những người thực hiện hành vi quấy rối phải chịu trách nhiệm. Các nhà hoạt động tôn giáo quy kết nhà chức trách “thao túng” các nhóm tôn giáo đã được công nhận và cáo buộc các đặc vụ của họ gây ra xung đột nhằm trấn áp hoạt động của các nhóm tôn giáo chưa đăng ký.

Đại sứ Hoa Kỳ, Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TP. Hồ Chí Minh, các quan chức cấp cao khác của Đại sứ quán và Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ, và Đại sứ Lưu động về tự do tôn giáo Hoa Kỳ thường xuyên kêu gọi các cơ quan chức năng sẽ cho phép tất cả các nhóm tôn giáo được tự do hoạt động. Họ yêu cầu giảm mức độ can thiệp của chính quyền vào công việc nội bộ của các nhóm tôn giáo đã được công nhận và đăng ký, và kêu gọi chấm dứt các hạn chế và sách nhiễu đối với các nhóm tôn giáo chưa được công nhận hoặc chưa đăng ký.

Họ nhấn mạnh với các quan chức chính phủ rằng tiến bộ về tự do tôn giáo và quyền con người có ý nghĩa cốt yếu đối với việc cải thiện quan hệ song phương. Tổng lãnh sự Hoa Kỳ tại thành phố Hồ Chí Minh và các viên chức chính quyền và viên chức sứ quán cấp cao khác đã vận động cho tự do tôn giáo trong các chuyến thăm trên cả nước, trong đó có khu vực đồng bằng sông Cửu Long và miền Trung Việt Nam. Với Ban Tôn giáo Chính phủ (Ban TGCP), Bộ Ngoại giao, chính quyền cấp tỉnh và cấp địa phương, các viên chức đại sứ quán và tổng lãnh sự quán đã nêu ra các vụ việc cụ thể về lạm dụng và sách nhiễu của chính quyền đối với các nhóm Công giáo, Tin lành, trong đó có các nhóm Ngũ tuần độc lập; Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất; các nhóm Hòa Hảo độc lập; các nhóm Cao Đài độc lập; các hội thánh tư gia của người dân tộc thiểu số như đạo Dương Văn Mình. Các quan chức chính phủ Hoa Kỳ kêu gọi tăng cường việc cấp đăng ký cho các giáo đoàn trên cả nước và cải thiện chính sách đăng ký sao cho thống nhất và minh bạch hơn, đồng thời họ cũng kêu gọi chính phủ Việt Nam giải quyết các tranh chấp đất đai còn tồn đọng với các tổ chức tôn giáo một cách hòa bình. Các quan chức chính phủ Hoa Kỳ cũng kêu gọi cho phép tù nhân được tiếp cận không hạn chế đối với các tài liệu tôn giáo. Đại sứ và các quan chức đại sứ quán, tổng lãnh sự quán đã gặp gỡ các chức sắc tôn giáo của các nhóm tôn giáo đã đăng ký và chưa đăng ký, cũng như tham dự các cuộc lễ tôn giáo để bày tỏ sự ủng hộ đối với tự do tôn giáo.

Vào ngày 30 tháng 11 năm 2022, theo Đạo luật Tự do Tôn giáo Quốc tế năm 1998 sửa đổi, Ngoại trưởng Hoa Kỳ đã đưa Việt Nam vào Danh sách theo dõi đặc biệt vì đã tham gia hoặc dung túng cho các hành vi vi phạm nghiêm trọng quyền tự do tôn giáo. Vào tháng 12, Đại sứ Hoa Kỳ đã thông báo cho chính phủ Việt Nam về việc Việt Nam được đưa vào Danh sách theo dõi đặc biệt, và kêu gọi chính phủ Việt Nam cải thiện các nỗ lực nhằm bảo đảm tự do tôn giáo.

Phần I. Thống kê về tôn giáo

Chính phủ Hoa Kỳ ước tính dân số Việt Nam là 103.8 triệu người (tính đến giữa năm 2022). Theo báo cáo Tổng điều tra dân số và nhà ở toàn quốc năm 2019 của chính phủ, có khoảng 13 triệu tín đồ tôn giáo, chiếm 14% dân số. Theo báo cáo này, Công giáo La Mã có số lượng tín đồ lớn nhất với 6 triệu tín đồ, chiếm 45% tổng số tín đồ tôn giáo trên cả nước và 6% dân số. Báo cáo xếp đạo Phật vào nhóm tôn giáo lớn thứ hai, với 5 triệu tín đồ, chiếm 35% tổng số tín đồ tôn giáo trên cả nước và 5% dân số, tuy nhiên Báo cáo này chỉ ghi nhận những tín đồ đạo Phật có đăng ký chính thức với Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Theo số liệu tổng điều tra dân số, thành viên Giáo hội Phật giáo Việt Nam giảm từ hơn 7 triệu người năm 2009 xuống khoảng 5 triệu người năm 2019. Giáo hội Phật giáo Việt Nam lưu ý rằng con số này không tính đến hàng chục triệu người khác tin và thực hành đạo Phật ở các mức độ khác nhau mà không chính thức tham gia vào một nhóm Phật giáo đã đăng ký. Ban TGCP ước tính rằng số lượng tín đồ đạo Phật là hơn 10 triệu người. Trong cộng đồng tín đồ Phật giáo, Phật giáo Bắc Tông là tôn giáo chính của dân tộc đa số người Kinh (Việt), còn lại khoảng 1% dân số,hầu hết là nhóm dân tộc thiểu số Khmer, thực hành Phật giáo Nam Tông.

Theo kết quả tổng điều tra dân số, đạo Tin lành là nhóm tôn giáo lớn thứ ba với gần 1 triệu tín đồ, chiếm 7% tổng số tín đồ tôn giáo trên cả nước và 1% dân số. Kết quả tổng điều tra dân số trái ngược với số liệu thống kê tháng 1 năm 2018 của Ban TGCP trong đó 26% dân số được xếp vào các tín đồ tôn giáo tham gia các hoạt động tôn giáo đã được đăng ký, với 15% là tín đồ đạo Phật, 7% là tín đồ Công giáo, 2% là tín đồ Phật giáo Hòa Hảo, 1% là tín đồ đạo Cao Đài, và 1% là tín đồ đạo Tin lành. Tuy nhiên, các cán bộ Ban TGCP cũng ước tính 90% dân số theo một đạo truyền thống nào đó, có đăng ký hoặc không đăng ký. Theo các quan sát viên, nhiều tín đồ tôn giáo không tiết lộ công khai tôn giáo của mình do lo sợ các hậu quả bất lợi, dẫn đến có sự khác biệt đáng kể giữa các số liệu thống kê khác nhau.

Theo số liệu thống kê của chính phủ, tổng số tín đồ tôn giáo đã giảm khoảng 2,5 triệu người và tỷ lệ tín đồ tôn giáo trên tổng dân số đã giảm từ hơn 18% xuống còn 14% trong khoảng thời gian giữa hai lần tổng điều tra dân số từ năm 2009 đến năm 2019. Theo số liệu tổng điều tra dân số, số lượng tín đồ Công giáo và đạo Tin lành có tăng, trong khi số lượng tín đồ đạo Phật và các nhóm tôn giáo dựa trên truyền thống bản địa lại giảm. Tuy nhiên, các báo cáo của lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Công giáo và đạo Tin lành ở cấp tỉnh lại cho thấy số lượng thành viên tất cả các nhóm tôn giáo này tiếp tục gia tăng.

Các nhóm tôn giáo nhỏ hơn cộng lại chỉ chiếm dưới 0,16% dân số, bao gồm đạo Hinđu (chủ yếu là khoảng 70.000 người dân tộc Chăm ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ); khoảng 80.000 tín đồ Hồi giáo sống rải rác trên cả nước (trong đó khoảng 40% theo dòng Sunni; 60% còn lại theo dòng Bani Islam); khoảng 3.000 người theo đạo Baha’i; và xấp xỉ 1.000 người là tín đồ thuộc Giáo hội các thánh hữu ngày sau của Chúa Giê su Ki tô (Giáo hội Mặc môn). Các nhóm tôn giáo bản địa (đạo Bửu Sơn Kỳ Hương, đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Minh Sư Đạo, Minh Lý Đạo, Tịnh Độ Cư Sĩ Phật Hội, Phật Giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn) chiếm tổng cộng 0,3% dân số. Một nhóm nhỏ, phần lớn là người nước ngoài, theo đạo Do Thái cư trú ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.

Các công dân khác không theo tôn giáo nào, hoặc theo các tín ngưỡng thờ linh vật, thờ cúng tổ tiên, thành hoàng làng, các vị thánh bảo hộ, các anh hùng dân tộc, hoặc những người được kính trọng ở địa phương. Nhiều cá nhân kết hợp giữa các hình thức thờ cúng truyền thống và giáo lý tôn giáo, đặc biệt là đạo Phật và đạo Thiên Chúa. Các cơ sở nghiên cứu, trong đó có Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, ước tính rằng có khoảng 100 “tôn giáo mới”, hầu hết ở miền núi phía bắc và Tây Nguyên.

Các dân tộc thiểu số chiếm khoảng 14% dân số. Dựa theo ước tính của các tín đồ, có khoảng 2/3 tín đồ đạo Tin lành là người dân tộc thiểu số, bao gồm các nhóm ở khu vực Tây Bắc (H’mông, Dao, Thái và các dân tộc khác) và Tây Nguyên (Êđê, Jarai, Xêđăng, M’nông và các dân tộc khác). Nhóm dân tộc Khmer Krom chủ yếu theo dòng Phật giáo Nam Tông.

Phần II. Tình hình tôn trọng Khung pháp lý tự do tôn giáo của Chính phủ

Hiến pháp quy định mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, bao gồm cả quyền tự do không theo một tôn giáo nào. Hiến pháp thừa nhận quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng của những người bị hạn chế quyền, bao gồm phạm nhân hoặc người nước ngoài và người không có quốc tịch. Hiến pháp quy định tất cả các tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật và nhà nước phải tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Hiến pháp cấm công dân vi phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật.

Luật Tín ngưỡng, tôn giáo và Nghị định 162 hướng dẫn thi hành Luật là các văn bản pháp luật chủ yếu điều chỉnh các nhóm tôn giáo và hoạt động của họ. Luật Tín ngưỡng, tôn giáo tái khẳng định quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân và cũng quy định rằng các cá nhân không được lợi dụng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo để phá hoại hòa bình, độc lập, thống nhất đất nước; kích động bạo lực hoặc tuyên truyền chiến tranh; tuyên truyền trái với pháp luật, chính sách của nhà nước; chia rẽ nhân dân, chia rẽ các dân tộc, chia rẽ tôn giáo; gây rối trật tự công cộng, xâm hại đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác, cản trở việc thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân, hoạt động mê tín dị đoan hoặc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác.

Chính phủ đã công nhận 38 tổ chức tôn giáo thuộc 16 tôn giáo riêng biệt theo phân loại của Chính phủ. 16 tôn giáo đó là: Phật giáo, Hồi giáo, Bahai, Công giáo, Tin lành, Mặc môn, Phật giáo Hòa Hảo, Cao Đài, Bửu Sơn Kỳ Hương, Tịnh Độ Cư Sĩ Phật Hội, Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Phật Đường Nam Tông Minh Sư Đạo, Minh Lý Đạo Tam Tông Miếu, đạo Bà la môn Khơ me, Phật giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn, Giáo hội Cơ đốc Phục Lâm. Các hệ phái thuộc mỗi tôn giáo này phải làm thủ tục đăng ký và/hoặc công nhận riêng. Còn năm nhóm nữa là Hội thánh Phúc âm ngũ tuần, Phật giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn, Hội thánh Phúc âm Toàn vẹn Việt Nam, Hội thánh Tin lành Liên hiệp Truyền giáo Việt Nam, và Giáo hội các thánh hữu ngày sau của Chúa Giê su Ki tô đã được cấp “đăng ký hoạt động tôn giáo” nhưng chưa được công nhận là tổ chức tôn giáo chính thức.

Luật quy định cụ thể rằng các tổ chức tôn giáo đã được công nhận và các tổ chức tôn giáo trực thuộc của chúng là các pháp nhân phi thương mại. Luật cũng quy định rằng các tổ chức tôn giáo được phép tiến hành các hoạt động giáo dục, y tế, bảo trợ xã hội, từ thiện, nhân đạo theo quy định của pháp luật có liên quan. Chính phủ không cho phép các tổ chức chưa được công nhận tiến hành quyên góp hoặc phân phối hàng cứu trợ mà chưa được chính quyền chấp thuận và đăng ký.

Ban TGCP, một trong 18 đơn vị thuộc Bộ Nội vụ, chịu trách nhiệm thi hành các luật và nghị định về tôn giáo, có hệ thống cơ quan ở cấp trung ương, cấp tỉnh, và ở một số khu vực còn có văn phòng ở cấp huyện. Luật quy định trách nhiệm cụ thể của Ban Tôn giáo ở cấp trung ương, cấp tỉnh và cấp địa phương, và giao một số nhiệm vụ quản lý nhà nước liên quan đến tôn giáo cho ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cấp địa phương (tức là giao cho lãnh đạo địa phương). Ban TGCP cấp trung ương có trách nhiệm phổ biến thông tin cho các cấp chính quyền và bảo đảm thống nhất áp dụng pháp luật về tôn giáo ở các cấp tỉnh, huyện, xã và thôn.

Luật cấm ép buộc người khác theo hoặc từ bỏ một tôn giáo hoặc tín ngưỡng.

Nghĩa vụ quân sự là phổ thông và bắt buộc đối với nam giới từ 18 đến 25 tuổi, mặc dù có các ngoại lệ. Không có ngoại lệ nào liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo.

Luật quy định các cá nhân phải đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung với chính quyền cấp xã nơi “đặt địa điểm hợp pháp để sinh hoạt tôn giáo” và quy định một quy trình hợp pháp hóa gồm hai bước để các tổ chức tôn giáo có thể tập trung tại một địa điểm xác định để “thực hành nghi lễ thờ cúng, cầu nguyện, hoặc bày tỏ niềm tin tôn giáo”. Bước đầu tiên là “đăng ký hoạt động tôn giáo” tại Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc cấp trung ương, tùy thuộc vào phạm vi hoạt động về mặt địa lý của tổ chức đó. Bước đầu tiên là “đăng ký hoạt động tôn giáo” tại Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc cấp trung ương, tùy thuộc vào phạm vi hoạt động về mặt địa lý của tổ chức đó. Việc đăng ký hoạt động tôn giáo cho phép nhóm tôn giáo được tổ chức các cuộc lễ tôn giáo và sinh hoạt tôn giáo; giảng đạo và tổ chức các lớp học tôn giáo tại địa điểm đã được duyệt; bầu, bổ nhiệm, hoặc suy cử các chức sắc tôn giáo; sửa chữa, cải tạo trụ sở; thực hiện các hoạt động từ thiện, nhân đạo; tổ chức đại hội để thông qua hiến chương của tổ chức. Để được cấp đăng ký, nhóm tôn giáo phải nộp một bộ hồ sơ chi tiết với thông tin về giáo lý, quá trình hoạt động, điều lệ, ban lãnh đạo, các thành viên và minh chứng về việc có địa điểm hội họp hợp pháp. Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc Bộ Nội vụ, tùy thuộc vào việc tổ chức tôn giáo xin cấp đăng ký đang hoạt động ở một hay nhiều tỉnh, có trách nhiệm chấp thuận hồ sơ đăng ký hợp lệ trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ. Luật yêu cầu Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc Bộ Nội vụ phải trả lời bằng văn bản nếu từ chối cấp đăng ký.

Bước thứ hai trong quy trình hợp pháp hóa là công nhận. Một tổ chức tôn giáo có thể làm thủ tục xin được công nhận sau khi đã hoạt động liên tục trong ít nhất năm năm kể từ ngày được cấp “đăng ký hoạt động tôn giáo”. Tổ chức tôn giáo đó phải có hiến chương và điều lệ hợp pháp, ban lãnh đạo có lý lịch tốt và không có án tích, và đã tự chủ trong quản lý tài sản và thực hiện các giao dịch. Để được công nhận, tổ chức tôn giáo phải nộp một bộ hồ sơ chi tiết cho Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc cấp trung ương, tùy thuộc vào phạm vi hoạt động về địa lý của tổ chức đó. Hồ sơ phải bao gồm đơn đề nghị công nhận bằng văn bản, nêu rõ cơ cấu tổ chức, thành viên, phạm vi hoạt động về địa lý và địa điểm đặt trụ sở; bản tóm tắt quá trình hoạt động, giáo lý, giáo luật và lễ nghi; danh sách, sơ yếu lý lịch, phiếu lý lịch tư pháp và bản tóm tắt quá trình hoạt động tôn giáo của người đại diện và những người dự kiến lãnh đạo tổ chức; hiến chương; bản kê khai tài sản hợp pháp của tổ chức; và giấy tờ chứng minh có địa điểm hợp pháp để đặt trụ sở. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền hoặc Bộ Nội vụ có trách nhiệm chấp thuận hồ sơ đề nghị công nhận hợp lệ trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ. Luật quy định Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Bộ Nội vụ phải trả lời bằng văn bản nếu từ chối hồ sơ. Tổ chức tôn giáo đã được công nhận được phép tiến hành hoạt động tôn giáo phù hợp với hiến chương của tổ chức; tổ chức sinh hoạt tôn giáo; xuất bản các kinh sách tôn giáo và các ấn phẩm khác; sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu các văn hóa phẩm tôn giáo và đồ dùng tôn giáo; cải tạo, nâng cấp, hoặc xây dựng các cơ sở tôn giáo mới; nhận tài trợ hợp pháp từ các nguồn trong nước và nước ngoài, bên cạnh các quyền khác.

Luật quy định rằng các tổ chức tôn giáo và tổ chức tôn giáo trực thuộc, chức sắc, chức việc và tín đồ có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện vụ án dân sự, vụ án hành chính đối với cán bộ hoặc cơ quan nhà nước theo các luật và nghị định có liên quan. Luật cũng quy định rằng các tổ chức tôn giáo và cá nhân có quyền khởi kiện vụ án dân sự tại tòa án về hành vi của các nhóm tôn giáo hoặc các tín đồ tôn giáo.

Theo luật, tổ chức tôn giáo được định nghĩa là “nhóm tôn giáo đã được chính quyền công nhận về mặt pháp lý”. Luật quy định một quy trình riêng để các tổ chức tôn giáo chưa đăng ký, chưa được công nhận được phép tiến hành một số hoạt động tôn giáo cụ thể bằng cách nộp hồ sơ cho ủy ban nhân dân cấp xã.

Pháp luật yêu cầu ủy ban nhân dân phải trả lời bằng văn bản về hồ sơ đó trong thời hạn 20 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ. Luật quy định cụ thể nhiều hoạt động tôn giáo phải được chính quyền trung ương và/hoặc địa phương chấp thuận trước hoặc được đăng ký. Các hoạt động này bao gồm “hoạt động tín ngưỡng” (được định nghĩa là các sinh hoạt làng xã truyền thống liên quan đến thờ cúng tổ tiên, các vị anh hùng, hoặc thờ cúng dân gian); “lễ hội tín ngưỡng” được tổ chức lần đầu; thành lập, chia, tách, hoặc sáp nhập các tổ chức tôn giáo trực thuộc; phong phẩm, bổ nhiệm, hoặc suy cử các chức sắc, chức việc (hoặc người có chức vụ trong tổ chức); thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo; tổ chức các lớp bồi dưỡng về tôn giáo; tổ chức đại hội tôn giáo; tổ chức các sự kiện tôn giáo, giảng đạo, truyền đạo bên ngoài các địa điểm đã được phê duyệt; đi ra nước ngoài để tiến hành các hoạt động tôn giáo hoặc đào tạo; tham gia tổ chức tôn giáo nước ngoài.

Một số hoạt động tôn giáo không buộc phải được chấp thuận trước, nhưng phải thông báo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Các hoạt động phải thông báo bao gồm “các lễ hội tín ngưỡng” thường xuyên hoặc theo định kỳ; cách chức, bãi nhiệm chức sắc; tiến hành các hoạt động quyên góp; thông báo về số lượng tuyển sinh tại chủng viện hoặc trường học tôn giáo; sửa chữa, cải tạo cơ sở tôn giáo không phải là di tích lịch sử-văn hóa; phong phẩm, bổ nhiệm, suy cử chức sắc tôn giáo (chẳng hạn hòa thượng); thuyên chuyển, cách chức, bãi nhiệm chức sắc, chức việc (hoặc người có chức vụ trong tổ chức); thực hiện các hoạt động tại cơ sở đào tạo tôn giáo đã được phê duyệt; các hoạt động tôn giáo thường xuyên (được định nghĩa là “truyền bá tôn giáo, thực hành giáo lý, lễ nghi tôn giáo và quản lý tổ chức tôn giáo”); và các hội nghị nội bộ của tổ chức tôn giáo.

Luật quy định tù nhân được tiếp cận người tư vấn tôn giáo cũng như các tài liệu tôn giáo trong khi bị giam giữ với các điều kiện nhất định. Luật bảo lưu quyền của chính phủ trong việc hạn chế “bảo đảm” quyền này. Nghị định 162 quy định rằng người bị giam giữ có thể sử dụng các tài liệu tôn giáo được xuất bản và lưu hành hợp pháp, phù hợp với các quy định pháp luật về tạm giữ, tạm giam, phạt tù hoặc các hình thức giam giữ khác. Tuy nhiên, việc tiếp cận người tư vấn tôn giáo và các tài liệu tôn giáo của tù nhân không được ảnh hưởng đến quyền tự do có tín ngưỡng, tôn giáo hoặc không có tín ngưỡng, tôn giáo của những người khác và không được trái với các luật có liên quan. Nghị định quy định rằng Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chịu trách nhiệm hướng dẫn việc quản lý các tài liệu tôn giáo, thời gian, địa điểm sử dụng các tài liệu này.

Luật quy định các tổ chức tôn giáo phải tuân thủ nhiều luật khác đối với một số hoạt động nhất định. Các tổ chức tôn giáo được phép tiến hành các hoạt động giáo dục, y tế, từ thiện, nhân đạo theo quy định của pháp luật, nhưng luật không quy định rõ hoạt động nào là được phép. Ngoài ra, việc xây dựng hoặc cải tạo các cơ sở tôn giáo phải tuân thủ các luật và quy định có liên quan về xây dựng, và người nước ngoài tham gia các hoạt động tôn giáo phải tuân thủ pháp luật về nhập cảnh. Việc xuất bản, sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu các kinh sách tôn giáo phải tuân thủ các luật và quy định có liên quan đến xuất bản. Luật quy định mọi nhà xuất bản phải là các tổ chức công đã được cấp phép hoặc là doanh nghiệp nhà nước. Các nhà xuất bản phải được chính phủ phê duyệt trước khi xuất bản tất cả các ấn phẩm, trong đó có các kinh sách tôn giáo. Theo quy định trong nghị định, chỉ Nhà xuất bản Tôn giáo mới có thể xuất bản sách tôn giáo, tuy nhiên quy định này không được thực thi trong mọi trường hợp. Bất kỳ nhà sách nào cũng có thể bán kinh sách tôn giáo và các tài liệu tôn giáo khác đã được xuất bản một cách hợp pháp.

Hiến pháp quy định nhà nước đại diện cho toàn dân sở hữu và quản lý toàn bộ đất đai. Theo luật, việc sử dụng đất của các tổ chức tôn giáo phải phù hợp với luật đất đai và các nghị định có liên quan. Luật đất đai công nhận rằng các cơ sở tôn giáo và trường học tôn giáo đã được cấp phép có thể có quyền sử dụng đất và được giao đất hoặc cho thuê đất. Luật quy định các cơ sở tôn giáo đủ điều kiện được nhà nước bồi thường nếu đất của họ bị thu hồi vì mục đích công cộng. Luật cho phép ủy ban nhân dân cấp tỉnh thu hồi đất vì mục đích công cộng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng các cơ sở tôn giáo. Theo luật, ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất “lâu dài và ổn định” cho các cơ sở tôn giáo nếu họ được phép hoạt động, đất không có tranh chấp, và đất không phải có được từ việc nhận chuyển nhượng hoặc tặng cho sau ngày 1/7/2004.

Các cơ sở tôn giáo không được phép chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, tặng cho hoặc thế chấp quyền sử dụng đất của họ. Trong trường hợp có tranh chấp đất đai liên quan đến cơ sở tôn giáo, chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Các bên không đồng ý với quyết định của chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền khiếu nại với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại tòa án.

Trên thực tế, nếu một tổ chức tôn giáo chưa được công nhận, các thành viên của giáo đoàn có thể được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dưới danh nghĩa cá nhân.

Việc cải tạo hoặc nâng cấp cơ sở tôn giáo thuộc sở hữu của tổ chức tôn giáo phải được thông báo cho chính quyền, mặc dù không nhất thiết phải có giấy phép, tùy thuộc vào mức độ cải tạo.

Chính phủ không cho phép giảng dạy tôn giáo trong các trường công lập và trường tư. Quy định cấm này cũng áp dụng đối với các trường tư do các tổ chức tôn giáo điều hành.

Luật có các quy định riêng đối với người nước ngoài cư trú hợp pháp ở Việt Nam được xin phép sinh hoạt tôn giáo, giảng dạy, tham dự các chương trình đào tạo tôn giáo trong nước, hoặc giảng đạo trong các cơ sở tôn giáo trong nước. Luật yêu cầu các tổ chức tôn giáo hoặc công dân Việt Nam phải được chính phủ cho phép trước khi đăng cai tổ chức hoặc tiến hành bất kỳ hoạt động tôn giáo nào liên quan đến tổ chức, cá nhân nước ngoài hoặc xuất cảnh ra nước ngoài. Pháp luật cũng quy định các điều kiện để người nước ngoài hoạt động tôn giáo ở Việt Nam, bao gồm những người tham gia bồi dưỡng tôn giáo, phong phẩm và tham gia ban lãnh đạo, được phép tiến hành các hoạt động của họ.

Việt Nam là thành viên của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị.

Động thái thực tế của chính phủ

Các tổ chức phi chính phủ và các tín đồ báo cáo các vụ việc cán bộ chính quyền hành hung các cá nhân thuộc các nhóm tôn giáo thiểu số, đặc biệt là người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và Tây Bắc, mặc dù không rõ các vụ việc này có liên quan đến tôn giáo của họ hay không. Ở miền núi phía Bắc và Tây Bắc, các chức sắc tôn giáo đại diện cho cả các nhóm tôn giáo đã đăng ký và chưa đăng ký cho biết nhà chức trách tăng cường sử dụng các cách thức phi bạo lực hoặc ít hung hăng hơn, chẳng hạn, thỉnh thoảng gặp gỡ đại diện các tổ chức tôn giáo hoặc đe dọa hay xử phạt hành chính nhằm gây sức ép buộc họ tuân theo những yêu cầu của chính quyền, bao gồm việc đăng ký và chấm dứt hội họp bất hợp pháp. Vào ngày 3 tháng 7, chính quyền địa phương xã Bản Giang, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu, đã phạt 21 tín đồ đạo Tin lành người H'mông đang tụ tập tại nhà nguyện tư gia để tham dự lễ Chúa Nhật, với tổng số tiền phạt là 15 triệu đồng (khoảng $640). Do tôn giáo, sắc tộc và chính trị thường có liên kết chặt chẽ với nhau, cho nên nhiều vụ việc rất khó để phân loại nếu chỉ dựa trên yếu tố tôn giáo.

Vào ngày 13 tháng 7, lực lượng công an đã xô xát với người dân địa phương, nhiều người trong số đó thuộc cộng đồng Công giáo. Những người này đã tìm cách ngăn cản việc phá dỡ một con đường tại xã Nghi Thuận, tỉnh Nghệ An. Lực lượng công an đã bắt giữ ít nhất 10 người biểu tình với cáo buộc "chống người thi hành công vụ" và "gây rối trật tự công cộng.” Những người biểu tình cho biết họ lo sợ rằng việc phá hủy con đường sẽ dẫn đến việc mở rộng một khu công nghiệp, và khu công nghiệp này sẽ lấn chiếm đất của giáo xứ. Chính quyền Nghệ An đã chia sẻ với báo chí rằng việc phá hủy con đường để phục vụ khu công nghiệp đã được thực hiện đúng quy trình, phục vụ lợi ích công cộng, và được sự ủng hộ mạnh mẽ của hầu hết người dân địa phương.

Vào tháng 5, chính quyền tỉnh Tuyên Quang đã kết án 15 người H'mông là tín đồ ủng hộ Dương Văn Mình từ hai đến bốn năm tù về tội "chống người thi hành công vụ” và “vi phạm quy định về bảo đảm an toàn tại nơi tập trung đông người.” Các nhà chức trách đã không cho phép những cá nhân này gặp gia đình của mình cho đến sau khi phiên tòa phúc thẩm của họ vào cuối tháng Bảy kết thúc. Khi những người này kháng cáo, chính quyền đã giảm án ba tháng cho những người này. Được biết, cơ quan chức năng đã gây áp lực buộc các bị cáo không thuê những luật sư do gia đình lựa chọn, mà yêu cầu họ thuê những luật sư do cơ quan chức năng chỉ định. Chính quyền đã giam giữ 41 tín đồ ủng hộ Dương Văn Mình trong tổng cộng 42 ngày từ năm 2021 đến năm 2022 tại các trung tâm cách ly COVID-19. Những người bị giam giữ cho biết lực lượng công an đã thẩm vấn họ trong nhiều giờ về các hoạt động tôn giáo, và ép buộc họ, bao gồm cả đánh đập dã man, từ bỏ sự ủng hộ của họ với nhóm Dương Văn Minh. Một số người cho biết công an “tra tấn” họ cho đến khi họ ký tên vào bản nhận tội và các văn bản khác tuyên bố từ bỏ đạo, và công an đe dọa sẽ kéo dài thời gian họ bị giữ tại cơ sở cách ly mà không được liên lạc với gia đình hay bạn bè nếu họ từ chối không ký. Ban TGCP (GCRA) cho biết chính phủ Việt Nam không coi nhóm Dương Văn Minh là một tổ chức tôn giáo, và một số thành viên của nhóm này đã vi phạm các luật liên quan đến xây dựng, bầu cử, thực thi công vụ của cán bộ, và các biện pháp kiểm soát đại dịch.

Vào ngày 20 tháng 7, chính quyền đã kết án sáu người của Thiền am bên bờ vũ trụ, tên cũ là Tịnh thất Bồng Lai, từ ba đến năm năm tù vì tội “lạm dụng các quyền tự do dân chủ”. Tòa án xác định rằng các những người tại Thiền am bên bờ vũ trụ đã phỉ báng và vu khống một lãnh đạo cấp cao của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, là Thượng tọa Thích Nhật Từ, cũng như xuyên tạc giáo lý của đạo Phật. Những người tại Thiền am bên bờ vũ trụ và luật sư của họ lập luận rằng bằng chứng được đưa ra tại phiên tòa được đưa ra mà không có bối cảnh cụ thể, và những người tại Thiền am bên bờ vũ trụ chưa bao giờ tuyên bố mình là Phật tử.

Trong quá trình điều tra, lực lượng công an đã xem xét các cáo buộc có nội dung rằng những người tại Thiền am bên bờ vũ trụ đã có hành vi loạn luân, sau khi một đài truyền hình địa phương phát sóng một bộ phim tài liệu khẳng định những đứa trẻ ở chùa không phải là trẻ mồ côi, mà thực sự đang sống với mẹ ruột của chúng trong khuôn viên của thiền am. Những người tại Thiền am bên bờ vũ trụ cho biết công an đã lấy mẫu DNA của người lớn và trẻ vị thành niên tại Thiền am tổng cộng ba lần mà không có sự đồng ý của họ. Những người này phủ nhận cáo buộc loạn luân, nói rằng các ni cô không có quan hệ huyết thống với những đứa trẻ, mà họ nhận nuôi những đứa trẻ để tạo điều kiện cấp giấy khai sinh, để những đứa trẻ này có thể đi học. Tính đến cuối năm đó, cảnh sát vẫn không thể xác nhận các báo cáo về tội loạn luân, mặc dù đã tiến hành một cuộc điều tra trong thời gian và ép thực hiện nhiều cuộc xét nghiệm ADN.

Một ni cô tại Thiền am bên bờ vũ trụ cho biết rằng công an xã đã buộc cô phải khám phụ khoa với một bác sĩ nam tại bệnh viện địa phương. Các luật sư của Thiền am bên bờ vũ trụ đã đệ đơn khiếu nại liên quan đến việc khám phụ khoa bắt buộc lên chính quyền cấp tỉnh và trung ương. Tuy nhiên chính quyền không đưa ra lời giải thích nào cho hành động này mà lại chuyển vụ việc lại cho công an địa phương để điều tra. Công an địa phương được cho là đã chỉ định một trong những cán bộ công an đã tham gia ép buộc ni cô này phải khám phụ khoa tiến hành thẩm vấn ni cô này về khiếu nại của mình. Ni cô này cho biết bản thân cảm thấy sợ hãi bởi sự có mặt của cán bộ công an này, và sợ phải trả lời các câu hỏi về khiếu nại của mình.

Ban TGCP cho biết cuộc điều tra đối với Thiền am bên bờ vũ trụ đã được thực hiện theo đúng quy định pháp luật, bao gồm cả việc xét nghiệm ADN, đồng thời bác bỏ các cáo buộc về hành vi sai trái của lực lượng công an.

Vào ngày 26 tháng 10, chính quyền địa phương tại xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, đã bắt giữ ba tín đồ đạo Tin lành người H'mông vì đã quay phim những người khác tại địa phương đang gặt lúa trên ruộng của những tín đồ này mà không được họ cho phép. Gia đình của những tín đồ bị giam giữ cho biết họ tin rằng chính quyền khuyến khích những người khác trong cộng đồng thực hiện việc quay phim. Tính đến cuối năm, chính quyền vẫn không thông báo cho các gia đình của những tín đồ này biết họ đang bị giam giữ ở đâu. Một chức sắc tôn giáo trong cộng đồng cho biết đã bị chính quyền địa phương đe dọa bắt giữ và tịch thu gia súc nếu ông không từ bỏ đức tin của mình. Vào tháng 8, chính quyền đã bắt giữ một nhà truyền đạo Tin lành người H'mông khi ông này đang trên đường về nhà sau khi tham gia một khóa đào tại tại tỉnh Điện Biên. Tại Nghệ An, hai cá nhân cho biết bản thân bị đe dọa sẽ bị bắt nếu không từ bỏ đạo Tin lành. Vào tháng Năm, chính quyền đã kết án Y Wô Niê, người dân tộc Ê Đê theo Thiên chúa giáo, bốn năm tù giam vì tội “lạm dụng các quyền tự do dân chủ”. Bằng chứng mà chính quyền đưa ra là người này đã tham gia khóa đào tạo trực tuyến về nhân quyền và tự do tôn giáo, gửi báo cáo về các vi phạm nhân quyền và tự do tôn giáo của Việt Nam cho các tổ chức quốc tế, và liên hệ với các quan chức ngoại giao.

Theo báo cáo, chính quyền địa phương ở một số khu vực thuộc Tây Nguyên hăm dọa và đe dọa dùng bạo lực đối với thành viên một số nhóm Tin lành chưa đăng ký vì họ đã báo cáo về các vi phạm nhân quyền với các tổ chức quốc tế, hoặc cố gắng buộc thành viên các nhóm này từ bỏ đạo hoặc gia nhập một tổ chức tôn giáo đã được cấp đăng ký. Ví dụ, ba tín đồ đạo Cơ đốc là người dân tộc thiểu số cho biết đã bị công an tỉnh Đắk Lắk triệu tập, bắt giữ và phạt tiền vào tháng 5 và tháng 6 vì họ đã điều tra về việc đăng ký tôn giáo, kỷ niệm Ngày Tự do Tôn giáo Quốc tế năm 2021, và liên lạc với các tổ chức phi chính phủ về tự do tôn giáo quốc tế.

Theo báo cáo, các cán bộ chính quyền ở nhiều nơi trên cả nước tiếp tục giám sát, thẩm vấn, giam giữ tùy tiện và phân biệt đối xử đối với một số cá nhân, ít nhất một phần vì lý do tín ngưỡng, tôn giáo của họ. Đa số nạn nhân trong các vụ việc được báo cáo là thành viên các nhóm tôn giáo chưa đăng ký tham gia vào các hoạt động vận động chính trị hoặc nhân quyền hoặc có liên hệ với các tổ chức, cá nhân ở nước ngoài công khai chỉ trích chính quyền. Có một số báo cáo về việc nhà chức trách địa phương ngăn cấm, cắt ngang các sự kiện tập trung, tịch thu ấn phẩm của nhiều nhóm tôn giáo Trong số này bao gồm những tổ chức lâu đời như Giáo hội Công giáo, những tổ chức ít được biết đến và chưa đăng ký như Phật Giáo Hòa Hảo Thuần túy ở An Giang, Nhất Quán Đạo ở Thừa Thiên Huế, Hội Thánh Chúa Kitô ở Đắk Lắk và Phú Yên, và Pháp Luân Công ở Lâm Đồng, cũng như các phong trào tôn giáo mới như Đảng Hoàng Thiên Cách Mạng Thế Giới Đại Đồng tại Đồng Nai và Bình Phước, Tâm linh Hồ Chí Minh và Long Hoa Di Lạc ở tỉnh Vĩnh Phúc, và Thiền am bên bờ vũ trụ tại tỉnh Long An.

Trong năm qua, lực lượng công an ở hai tỉnh Lâm Đồng và Bình Dương đã ngăn cản các buổi tụ họp của các học viên Pháp Luân Công, tịch thu ấn phẩm cùng các vật dụng khác của những người này.

Công an địa phương đã triệu tập một số học viên Pháp Luân Công đến đồn để thẩm vấn hoặc phạt tiền họ. Vào ngày 13 tháng 2, công an huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk, đã phạt bốn học viên Pháp Luân Công vì phát tán các ấn phẩm bất hợp pháp. Vào tháng 4 và tháng 5, nhiều học viên Pháp Luân Công tại Quảng trường Lâm Viên, Đà Lạt, cho biết các cán bộ đảm bảo an ninh tại địa phương đã can thiệp vào buổi tập của họ, đôi lúc còn lăng mạ và tấn công họ. Mặc dù các cán bộ đảm bảo an ninh địa phương đã chấm dứt hành vi sách nhiễu này sau khi các học viên khiếu nại với công an tỉnh và Bộ Công an, họ cho biết các cá nhân mặc thường phục vẫn tiếp tục can thiệp.

Theo báo cáo của tổ chức phi chính phủ Ủy ban cứu người vượt biển (BPSOS), trong năm qua có ít nhất 95 vụ việc mà trong đó, công an địa phương đã triệu tập, thẩm vấn, sách nhiễu hoặc đe dọa các thành viên của Hội thánh Tin lành Đấng Christ (một nhóm chưa đăng ký), Hội Truyền giảng phúc âm, Hội thánh Đề Ga Quốc tế, và các hội thánh tư gia, tại đồn cảnh sát địa phương hoặc nơi cư trú của người dân. BPSOS cho biết trong một số trường hợp, công an địa phương ép các cá nhân đến trình diện đồn công an và sau đó thẩm vấn họ trong nhiều giờ trước khi thả họ ra mà không khởi tố. Theo báo cáo, nhà chức trách yêu cầu họ chấm dứt mối liên hệ với các nhóm tôn giáo chưa đăng ký và không được cung cấp các báo cáo có tính chất “tiêu cực” cho các tổ chức quốc tế. Trong một số trường hợp, công an địa phương yêu cầu một số tín đồ tôn giáo xin phép nhà chức trách trước khi đi ra khỏi xã của họ.

Một thành viên của Hội thánh Đề Ga Quốc tế ở tỉnh Gia Lai cho biết trong năm qua, anh này đã bị công an thẩm vấn, giam giữ và đánh đập nhiều lần trong khi chính quyền liên tục yêu cầu anh này từ bỏ hội thánh của mình. Anh này cho biết vào tháng 8, cảnh sát đã đốt Kinh thánh và các tài liệu tôn giáo khác của anh này và đặt than hồng lên mặt anh. Anh này cũng cho biết lực lượng công an đã treo anh ta lên trần nhà và đánh anh ta bằng gậy trong nhiều giờ.

Vào tháng 6, công an tỉnh Đắk Lắk đã bắt giữ và thẩm vấn ba tín đồ đạo Cơ đốc là người dân tộc thiểu số sau khi họ yêu cầu chính quyền địa phương cung cấp thông tin về cách đăng ký hợp pháp cho hội thánh tư gia của họ.

Vào tháng 7, công an đã giam giữ và thẩm vấn Nguyễn Xuân Mai, thành viên Phật giáo Cao Đài Thuần Túy năm 1926, sau khi bà trở về từ Hội nghị Thượng đỉnh tự do tôn giáo quốc tế tại thủ đô Washington. Bà Mai cho biết công an và các nhân viên an ninh sân bay đã khám xét, giam giữ và thẩm vấn bà tại sân bay trong sáu giờ. Trong thời gian đó họ lấy điện thoại di động của bà, kiểm tra tin nhắn, in ra tất cả các email và buộc bà phải ký vào các tài liệu nói rằng mình sẽ không liên lạc với các tổ chức quốc tế, sau đó mới trả tự do cho bà.

Vào tháng 11, người sáng lập Phật giáo Ân Đàn Đại Đạo Phan Văn Thu đã chết trong Trại giam Gia Trung ở tỉnh Gia Lai khi đang thụ án chung thân vì các tội danh về an ninh quốc gia liên quan đến các hoạt động tôn giáo. Gia đình ông Thu cho biết chính quyền từ chối cung cấp chăm sóc y tế thích hợp và không đáp ứng đầy đủ các yêu cầu điều trị của ông Thu.

Đây là năm thứ tư liên tiếp chính quyền không công nhận bất kỳ tổ chức tôn giáo mới nào. Nhiều nhóm tôn giáo chưa đăng ký tiếp tục báo cáo rằng việc đăng ký sinh hoạt tôn giáo với chính quyền địa phương vẫn còn khó khăn. Một số nhóm tôn giáo đã hoạt động lâu năm và đã được công nhận như Giáo hội Công giáo cho biết họ gặp những thách thức trong việc cố gắng xin thành lập các giáo xứ mới ở miền núi Tây Bắc. Các nhóm tôn giáo đã đăng ký và chưa đăng ký tiếp tục cho biết các cơ quan nhà nước đôi khi không trả lời hồ sơ đăng ký hoặc đề nghị chấp thuận sinh hoạt tôn giáo trong đúng thời hạn do luật quy định, nếu có trả lời, và thường không nêu rõ lý do từ chối hồ sơ theo như luật yêu cầu.

Trong các trường hợp khác, có nhóm tôn giáo không biết việc họ đã được cấp đăng ký sinh hoạt tôn giáo ở địa phương. Theo báo cáo, một số chính quyền địa phương yêu cầu cung cấp các tài liệu và thông tin ngoài những gì luật quy định. Một số chức sắc tôn giáo cho biết nhà chức trách đôi khi đòi quà hối lộ để chấp thuận hồ sơ dễ hơn.

Ban TGCP cho biết, tính đến cuối năm, chính quyền đã cấp hơn 3.700 đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung (điểm nhóm) trên cả nước, trong đó có 67 đăng ký cho người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Việt Nam. Ban TGCP không báo cáo số liệu thống kê cấp tỉnh. Bộ Công an ước tính có khoảng 70 nhóm Tin lành với gần 200.000 thành viên hoạt động bên ngoài khuôn khổ pháp lý của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo. Các nhóm này không làm thủ tục và cũng không được cấp giấy chứng nhận đăng ký hay công nhận trong năm qua.

Luật quy định những nhóm tôn giáo chưa đăng ký phải có địa điểm hợp pháp để sinh hoạt tôn giáo tập trung thì mới đủ điều kiện đăng ký. Nhiều chức sắc tôn giáo cho biết họ không thể xin được giấy chứng nhận chứng minh rằng họ có địa điểm hợp pháp, vì các nhóm tôn giáo chưa đăng ký không thể mua hoặc thuê tài sản. Có báo cáo cho biết chính quyền đã tác động tới các chủ sở hữu tài sản hoặc văn phòng công chứng để khiến các nhóm tôn giáo chưa đăng ký không thể tìm được địa điểm hợp pháp hay xin được giấy xác nhận họ có địa điểm hợp pháp. . Do các rào cản pháp lý và hành chính đối với việc mua hoặc thuê tài sản dưới danh nghĩa của các nhóm tôn giáo, đã có báo cáo về việc các nhóm tôn giáo mua hoặc thuê tài sản dưới danh nghĩa cá nhân của các thành viên trong nhóm, để lách luật hay các quy định này.

Các nhà chức trách thường giải thích việc trì hoãn và từ chối là do người nộp hồ sơ không khai đúng các mẫu hoặc không cung cấp đầy đủ thông tin. Nhiều nhóm tôn giáo nói rằng quy trình đăng ký các điểm nhóm hoặc thông báo hoạt động ở các địa điểm mới hoặc địa điểm ở vùng sâu vùng xa là đặc biệt khó khăn. Một số nhóm tôn giáo báo cáo rằng chính quyền hối thúc họ đăng ký là tổ chức trực thuộc của các nhóm tôn giáo đã được công nhận thay vì đăng ký với tư cách là nhóm tôn giáo mới.

Cán bộ Ban TGCP cho biết chính quyền hỗ trợ các nhóm tôn giáo chưa đăng ký trong việc thực hiện các thủ tục hành chính bắt buộc để được đăng ký, sử dụng các tính năng như cổng thông tin điện tử có tính tương tác trên trang web của Ban TGCP cho phép các tổ chức tôn giáo theo dõi tình trạng hồ sơ đã nộp của họ. Tuy nhiên, Ban TGCP thừa nhận rằng cổng thông tin đã không tỏ ra hữu ích với các nhóm tôn giáo ở vùng sâu vùng xa do họ thường thiếu kỹ năng công nghệ để sử dụng các mẫu hồ sơ điện tử do chính quyền cung cấp. Ban TGCP tiếp tục cung cấp các khóa đào tạo ở cấp tỉnh để tạo thuận lợi cho việc đăng ký ở địa phương của các nhóm tôn giáo.

Trong một số trường hợp, nhà chức trách địa phương sách nhiễu thành viên các chi hội địa phương chưa đăng ký. Đã có nhiều báo cáo về sự sách nhiễu như vậy từ các tín đồ đạo Cơ đốc là người dân tộc thiểu số thuộc các giáo hội độc lập như Hội thánh Tin lành Đấng Christ, Hội Truyền giảng phúc âm và hội thánh tư gia độc lập ở Đắk Lắk và Phú Yên. Nhiều báo cáo cho biết chính quyền đã triệu tập các thành viên của các hội thánh không đăng ký đến đồn công an. Tại đây, họ bị công an yêu cầu rời bỏ các hội thánh không đăng ký để gia nhập Hội thánh Tin lành Việt Nam - Miền Nam do nhà nước hậu thuẫn.

Các Kitô hữu là người dân tộc thiểu số cũng cho biết công an đã ngăn cản họ tụ tập trong các sự kiện tôn giáo quan trọng, hoặc buộc họ phải tháo đồ trang trí cho lễ Giáng sinh. Công an được cho là đã hạn chế việc di chuyển của các Kitô hữu này khi một phái đoàn quốc tế đến thăm Việt Nam. Hội thánh Tin lành Việt Nam - Miền Bắc báo cáo rằng việc công nhận các chi hội địa phương của tổ chức này vẫn còn tốn nhiều thời gian, mặc dù nhiều chi hội đã hoạt động ổn định trong nhiều năm mà không có sự xác nhận chính thức về hồ sơ đăng ký của họ, và từ góc độ của họ thì họ hoàn toàn đáp ứng các điều kiện để được đăng ký. Hội thánh Tin lành Việt Nam - Miền Bắc cho biết, trong số 1.300 hội thánh địa phương và điểm nhóm, chính quyền đã công nhận 42 hội thánh địa phương và cấp đăng ký cho 800 điểm nhóm, tăng 19 hội thánh địa phương và 300 điểm nhóm so với năm trước. Hội thánh Tin lành Việt Nam - Miền Bắc cũng cho biết bản thân gặp khó khăn trong việc đăng ký điểm nhóm với chính quyền địa phương ở hai tỉnh Nghệ An và Điện Biên.

Trong năm, Liên hữu Tin lành Báp-tít Việt Nam đã nộp khoảng 40 yêu cầu đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung ở các tỉnh miền núi phía Bắc, nhưng rất ít trong số đó được chấp thuận, mặc dù Giáo hội đã cố gắng tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn đăng ký địa phương bằng cách chuyển các đơn đăng ký thông qua lãnh đạo giáo hội đến Ban TGCP tại Hà Nội. Liên hữu Tin lành Báp-tít Việt Nam cho biết đã gặp nhiều khó khăn trong việc đăng ký tại các tỉnh Sơn La, Lào Cai, Điện Biên và Yên Bái. Mặc dù không được đăng ký, nhiều điểm nhóm trong số này vẫn có thể tiến hành các hoạt động tôn giáo tập trung mà không gặp vấn đề gì.

Chính quyền yêu cầu hầu hết, nếu không phải là tất cả, các hồ sơ đăng ký hoạt động tôn giáo hoặc xin công nhận tổ chức tôn giáo phải thể hiện trong hồ sơ khẩu hiệu nêu rõ tổ chức tôn giáo sẽ hòa hợp với dân tộc và phục vụ nhân dân Việt Nam. Ví dụ, Giáo hội Công giáo sử dụng khẩu hiệu “sống phúc âm giữa lòng dân tộc” còn Giáo hội Phật giáo Việt Nam sử dụng khẩu hiệu “đạo pháp, dân tộc và chủ nghĩa xã hội”. Các nhóm tôn giáo tiếp tục phổ biến công khai các khẩu hiệu này sau khi được cấp đăng ký và được công nhận.

Theo các chức sắc tôn giáo địa phương, chính quyền tiếp tục áp đặt một cấu trúc quản lý chặt chẽ từ phía trên đối với các tổ chức tôn giáo. Theo các đại diện cộng đồng tôn giáo, nhà chức trách thích sử dụng cấu trúc hai cấp từ trên xuống dưới nhằm kiểm soát tốt hơn tổ chức tôn giáo và các tổ chức tôn giáo trực thuộc thông qua cơ cấu quản lý nội bộ của tổ chức tôn giáo.

Theo một số giám mục Công giáo, các giáo xứ ở vùng sâu vùng xa hoặc đa số giáo dân là người dân tộc thiểu số tiếp tục gặp khó khăn trong việc đăng ký với chính quyền cấp tỉnh do việc áp dụng pháp luật thiếu nhất quán. Các chức sắc Công giáo báo cáo rằng các khu vực thường gặp phải những vấn đề khó khăn nhất là Tây Nguyên (Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông, Kon Tum, Lâm Đồng) và Tây Bắc, bao gồm các tỉnh Hòa Bình, Sơn La, Lào Cai và Yên Bái.

Theo các chức sắc tôn giáo ở địa phương, các nhóm Tin lành cũng gặp phải sự giải thích và thực thi pháp luật không nhất quán của chính quyền khi nỗ lực đăng ký các chi hội địa phương và điểm nhóm. Chẳng hạn, nhà chức trách địa phương ở tỉnh Điện Biên tiếp tục từ chối hồ sơ đăng ký của một điểm nhóm thuộc Hội thánh Tin lành Ngũ tuần độc lập ở xã Noong Luống, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, với lý do điểm nhóm này trực thuộc một nhóm tôn giáo chưa đăng ký. Tuy nhiên, lãnh đạo của nhóm Tin lành Ngũ tuần trên nói rằng luật không yêu cầu một nhóm tôn giáo ở địa phương phải trực thuộc một tổ chức tôn giáo đã được công nhận thì mới được cấp đăng ký sinh hoạt. Vị lãnh đạo này cũng lưu ý rằng các thành viên đã thực hành tín ngưỡng của họ tại điểm nhóm này trong gần 30 năm và bắt đầu nộp hồ sơ đăng ký vào tháng 4 năm 2017. Chính quyền tỉnh Điện Biên cũng từ chối cấp đăng ký cho một nhóm có tên là Hội thánh Phúc Âm Ngũ Tuần Người Việt với lý do giáo lý của nhóm này không khác biệt so với giáo lý của Giáo hội Phúc Âm Ngũ Tuần Việt Nam, một tổ chức tôn giáo đã được công nhận.

Đã có báo cáo về việc chính quyền địa phương yêu cầu các nhóm tôn giáo xin đăng ký phải nộp danh sách và tiểu sử tất cả các thành viên của nhóm. Các chức sắc tôn giáo bày tỏ lo ngại rằng các danh sách này, vốn không hề được pháp luật yêu cầu phải nộp, sẽ được sử dụng để nhắm vào các thành viên nhằm mục đích quấy rối hoặc hạn chế khả năng thu nạp thành viên mới của các nhóm này trong tương lai. Một mục sư thuật lại rằng khi ông đang cố gắng đăng ký một điểm nhóm mới cho hội thánh của mình, chính quyền địa phương đã yêu cầu mục sự này nộp danh sách các thành viên của hội thánh. Mục sư này sau đó mới biết rằng công an đã tới gặp các thành viên của hội thánh, khiến những người khác không muốn tham gia vào hội thánh của ông.

Liên hữu Tin lành Baptist Việt Nam báo cáo rằng chính quyền không cấp đăng ký cho các chi hội mới ở địa phương ở Thanh Hóa, Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hải Dương và miền núi Tây Bắc.

Các chức sắc tôn giáo báo cáo rằng chính quyền trung ương tiếp tục từ chối hồ sơ đăng ký hoạt động tôn giáo của một số nhóm Tin lành – như Liên hữu Tin lành Baptist Việt Nam và Giáo hội Tin lành Trưởng lão Liên hiệp Việt Nam. Các nhà vận động tự do tôn giáo nói rằng yếu tố quyết định việc chính quyền địa phương chấp thuận hồ sơ đăng ký có liên quan chặt chẽ hơn đến lập trường chính trị của nhóm tôn giáo hơn là giáo lý của tổ chức. Ban TGCP tiếp tục từ chối không cho công chúng tiếp cận các hồ sơ đăng ký đang chờ xem xét.

Vào tháng 9, công an thành phố Hải Phòng đã ra thông báo khuyến cáo người dân về việc đạo Giê Sùa” đang hoạt động không phép ở nhiều địa phương, gọi đây là “tà đạo” và khuyến cáo người dân không được tham gia nhóm này. Hội thánh này do một người dân tộc H'mông người Lào hiện đang định cư ở nước ngoài thành lập vào khoảng năm 2017, tập trung ở các tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, và Thanh Hóa.

Các chức sắc tôn giáo cho biết chính quyền địa phương tiếp tục cản trở việc phân công, thuyên chuyển chức sắc tôn giáo đến các hội thánh địa phương chưa đăng ký, đặc biệt là các chức sắc tôn giáo được cử đi tỉnh ngoài hoặc các chức sắc mà chính quyền cho là có phát ngôn quá thẳng thắn về các vấn đề chính trị xã hội.

Có thông tin cho rằng chính quyền đã can thiệp vào việc bầu cử hoặc bổ nhiệm chức sắc của một số tổ chức tôn giáo trong năm qua. Những hành động can thiệp này bao gồm việc chính quyền kiểm tra danh sách các ứng cử viên, đặt câu hỏi cho các ứng cử viên, gây áp lực buộc các chức sắc của các tổ chức tôn giáo phải chấp nhận các ứng cử viên mà chính phủ cho là phù hợp.

Các nhà chức trách đã giám sát, ngăn chặn hoặc làm gián đoạn các cuộc tụ họp của một số nhóm chưa đăng ký, sách nhiễu các thành viên của những nhóm này, bao gồm tịch thu tài sản, đe dọa, thẩm vấn và hạn chế việc đi lại của họ.

Đầu năm nay, hầu hết các cuộc lễ tôn giáo và sinh hoạt tôn giáo bị hủy hoặc phải tiến hành trực tuyến do đại dịch COVID-19. Có các báo cáo về việc chính quyền cắt ngang các buổi sinh hoạt tập trung vi phạm các quy định hạn chế tụ tập đông người để phòng dịch, trong đó có các buổi sinh hoạt tôn giáo tập trung. Lãnh đạo của một số nhóm tôn giáo cho biết họ tin rằng các quan chức chính phủ đã tự ý áp dụng mức độ giám sát cao hơn khi thực thi các biện pháp hạn chế để đảm bảo sức khỏe cộng đồng đối với các cuộc tụ họp của các nhóm tôn giáo.

Các nhà chức trách đã cấm các mục sư và thành viên của Hội Thánh Truyền giáo Phục hưng Việt Nam tụ tập vào tháng 5 năm 2021 khi họ đang điều tra một loạt các trường hợp COVID-19 trong hội thánh. Mặc dù các nhà chức trách đã đình chỉ cuộc điều tra vào tháng 1, tuy nhiên, tính đến cuối năm, họ vẫn chưa khôi phục quyền tụ họp của nhóm, mặc dù các quan chức chính phủ đã nhiều lần nói rằng họ sẽ làm như vậy. Vào tháng 9, chính quyền địa phương đã lấy lý do tụ tập mà không có giấy phép để phạt các mục sư của hội thánh đang phân phát đồ dùng học tập cho trẻ em nghèo. Cảnh sát địa phương đã giám sát nhà của những chức sắc trong hội thánh và thẩm vấn họ về các cuộc gặp với các đại diện chính phủ nước ngoài. Ban TGCP cho biết các thủ tục pháp lý được áp dụng với các nhóm này đã được tiến hành theo luật.

Ngày 20/2, Chủ tịch Đảng ủy xã Vụ Bản Phạm Hồng Đức và Phó Chủ tịch UBND thị trấn Vụ Bản Phạm Văn Chiến (huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình) đã làm gián đoạn thánh lễ do Tổng giám mục của Tổng giáo phận Hà Nội Vũ Văn Thiên chủ trì, với lý do là thực hiện các biện pháp hạn chế để đảm bảo sức khỏe cộng đồng và vì thánh lễ được tổ chức ở một địa điểm chưa đăng ký. Các chức sắc hội thánh cho biết các quan chức đã tịch thu micrô từ bục giảng, một khu vực mà những người theo đạo coi là thiêng liêng. Ban TGCP cho biết chính quyền đã tiến hành khiển trách và điều chuyển những cán bộ có liên quan đến vụ việc.

Sau cái chết của Dương Văn Minh vào tháng 12 năm 2021, trong suốt năm vừa qua, chính quyền tại các tỉnh Tuyên Quang, Bắc Cạn, Cao Bằng và Thái Nguyên đã ngăn cản các cuộc tụ họp vào cuối tuần của những người ủng hộ ông Minh. Lực lượng công an tại địa phương đã thiết lập các chốt kiểm tra gần các điểm tụ tập của tín đồ và đe dọa những người tìm cách vào những nơi này trong nhiều tháng sau cái chết của ông Minh. Đã có báo cáo về việc các quan chức địa phương đã đánh và đe dọa giam giữ những người ủng hộ Dương Văn Mình phản đối sự can thiệp của chính quyền. Theo truyền thông nhà nước, trong suốt một năm sau khi Dương Văn Minh chết, các quan chức chính phủ đã chỉ đạo chính quyền địa phương "đàn áp" tôn giáo của Dương Văn Minh. Hồi tháng 7, trang thông tin của Bộ Công an đã tuyên bố mục đích của họ là “đấu tranh, ngăn chặn và tiến tới loại bỏ tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình” tại tỉnh Bắc Kạn. Vào tháng 8, đài phát thanh truyền hình tỉnh Cao Bằng (một đài truyền hình nhà nước) xác nhận rằng chính quyền huyện Bảo Lâm “hiện đã huy động toàn lực để đàn áp tôn giáo này.”

Các chức sắc tôn giáo ở khu vực đô thị cho biết chính quyền thường cho phép họ hoạt động, miễn là họ tuân thủ các yêu cầu pháp lý và hành chính áp dụng cho các tổ chức tôn giáo. Các chi phái tôn giáo chưa được công nhận hoạt động ở Tây Nguyên và Tây Bắc và một số khu vực ở đồng bằng sông Cửu Long –đặc biệt là những chi phái có đại đa số tín đồ là người dân tộc thiểu số- thường báo cáo bị sách nhiễu bởi cán bộ chính quyền hơn. Các chi phái tôn giáo đã được công nhận ở những khu vực này báo cáo về việc phát triển nhanh chóng và thường gặp ít vấn đề với chính quyền hơn.

Nhiều thành viên của các nhóm tôn giáo là mục tiêu của những hành động sách nhiễu cũng đồng thời tham gia vào các hoạt động vận động nhân quyền, hoặc có liên hệ với các cá nhân và tổ chức chỉ trích chính quyền. Chính quyền trung ương bác bỏ mọi cáo buộc về lạm dụng tự do tôn giáo. Không có bất kỳ báo cáo công khai nào về việc chính quyền đã áp dụng các biện pháp kỷ luật đối với các quan chức chính phủ vi phạm các biện pháp bảo vệ tự do tôn giáo được pháp luật bảo hộ.

Không có quy định rõ ràng về sinh hoạt tôn giáo trong quân đội, vì vậy cá nhân người chỉ huy đơn vị có quyền hạn rất lớn. Theo các chức sắc của nhiều tôn giáo, chính quyền không cho phép chiến sĩ trong quân đội được thực hành nghi lễ tôn giáo vào bất kỳ thời gian nào khi đang làm nhiệm vụ; họ phải xin nghỉ phép để thực hiện các hoạt động trên. Tuy nhiên, báo chí nhà nước đưa tin các quan chức quân đội vẫn cầu nguyện cho hòa bình và an lạc khi đến thăm các chùa.

Các tín đồ Phật giáo Khmer Krom, giáo phái mà theo truyền thống nam giới sẽ vào thiền viện để tu học trong thời gian ít nhất là 1 tháng trước khi đến tuổi 20, báo cáo rằng họ bị cưỡng ép tòng quân mà không có lựa chọn thay thế, điều này đã ngăn cản nam giới trong cộng đồng này hoàn thành nghi lễ tôn giáo của họ.

Theo các tu sĩ Đan viện Thiên An, tỉnh Thừa Thiên Huế, mối quan hệ giữa đan viện và lãnh đạo tỉnh đã được cải thiện hơn so với những năm trước. Trong năm qua, chính quyền tỉnh đã gặp gỡ các chức sắc tại đan viện để thảo luận về tranh chấp đất đai đã diễn ra trong thời gian dài, tuy nhiên đến cuối năm, vấn đề vẫn chưa được giải quyết.

Nhiều mục sư đã được phong phẩm vẫn thực hiện các công việc của mục sư mặc dù chưa hoàn tất các giấy tờ theo quy định của luật để chính quyền công nhận là chức sắc, chức việc.

Chẳng hạn, Hội thánh Tin lành Việt Nam miền Bắc báo cáo rằng chỉ có khoảng một phần năm số mục sư của Hội thánh được chính quyền công nhận chính thức.

Theo người nhà của các nhà hoạt động, khác với những năm trước, tù nhân, trong đó có các tín đồ Công giáo Lê Đình Lượng, Nguyễn Năng Tĩnh và tín đồ đạo Tin lành Nguyễn Trung Tôn, được tiếp cận Kinh thánh và các tài liệu tôn giáo khác. Vào tháng 11, các cán bộ tại trại giam cho biết các tù nhân có quyền tiếp cận các tài liệu tôn giáo trong thư viện.

Theo gia đình ông Truyển, cán bộ tại trại giam An Điềm ở tỉnh Quảng Nam đã từ chối đưa cho Phật tử Hòa Hảo Nguyễn Bắc Truyển các bản kinh gốc của Phật giáo Hòa Hảo. Thay vào đó, cán bộ cung cấp cho ông Truyển một phiên bản đã được chỉnh sửa do nhóm Hòa Hảo được nhà nước bảo trợ ban hành. Các thân nhân của phạm nhân báo cáo rằng các cán bộ tại trại giam đã không cung cấp cho ông Truyển và các phạm nhân Phật giáo Hòa Hảo khác đầy đủ thức ăn theo chế độ ăn chay bắt buộc của người theo đạo Hòa Hảo.

Vào ngày 22 tháng 8, công an địa phương đã ngăn chặn những người dân tộc thiểu số theo đạo Tin lành ở Tây Nguyên và những người theo đạo Cao Đài ở An Giang cử hành Ngày Quốc tế Tưởng niệm các Nạn nhân của Hành vi Bạo lực vì lí do Tôn giáo hoặc Tín ngưỡng.

Chính quyền cho phép các nhóm Công giáo, Tin lành, đạo Hồi, Baha’i và đạo Phật được đào tạo tôn giáo cho các tín đồ tại cơ sở của họ, và các lãnh đạo tôn giáo khẳng định trong những năm gần đây số lượng người đăng ký học ngày càng tăng. Học sinh tiếp tục tham gia các khóa tu mùa hè trực tuyến, giảng dạy về triết lý Phật giáo cơ bản khi nhiều chùa không thể tổ chức các khóa tu trực tiếp do dịch COVID-19.

Mặc dù pháp luật cấm xuất bản tất cả các tài liệu mà không được chính quyền phê duyệt, bao gồm các tài liệu tôn giáo, trên thực tế, một số nhà xuất bản tư nhân không được cấp phép vẫn tiếp tục in ấn và phát hành không chính thức các kinh sách tôn giáo mà không bị chính phủ can thiệp. Các nhà xuất bản khác được cấp phép đã in ấn các sách về tôn giáo. Các nhà xuất bản đã được phép in kinh thánh bằng tiếng Việt và nhiều ngôn ngữ khác, bao gồm tiếng Trung, Ê đê, Jarai, Banar, M’nông, H’mông, C’ho và tiếng Anh. Các ấn phẩm khác bao gồm các ấn phẩm liên quan đến thờ cúng tổ tiên, đạo Phật, đạo Thiên Chúa, đạo Hồi và đạo Cao Đài.

Trong tháng 4, Bộ Công an phối hợp với Ban TGCP để cung cấp khoảng 4.400 ấn phẩm của 17 tài liệu tôn giáo cho 54 trại giam trên cả nước. Các ấn phẩm được phân phối bao gồm các văn bản tôn giáo, trong đó có Kinh thánh và một số văn bản Phật giáo, các ấn phẩm về luật và chính sách liên quan đến tôn giáo của Việt Nam.

Các nguồn tin báo chí tiếp tục báo cáo về tình trạng căng thẳng và tranh chấp giữa các tín đồ Công giáo và nhà chức trách ở Hà Nội, các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế và Bình Thuận, hầu hết là về tranh chấp đất đai hoặc liên quan đến hoạt động của các nhóm vận động nhân quyền và quyền về môi trường.

Đầu tháng 11, chính quyền thành phố Hà Nội đã triển khai hàng trăm cảnh sát đến thôn Hoành, xã Đồng Tâm, Hà Nội, để hỗ trợ cải tạo nhà văn hóa, một không gian cộng đồng do chính quyền quản lý. Nhiều giáo dân Công giáo phản đối việc cải tạo, cho rằng nhà văn hóa nằm trên đất của Nhà thờ Công giáo. Các cán bộ công an đã thiết lập các trạm kiểm soát trong khu vực và không cho những người biểu tình rời khỏi nơi cư trú trong giờ làm việc trong nhiều ngày để đảm bảo họ không làm gián đoạn việc cải tạo.

Những người ủng hộ Dương Văn Minh cho biết, kể từ tháng 12 năm 2021, chính quyền địa phương ở các tỉnh Tuyên Quang, Bắc Cạn, Thái Nguyên và Cao Bằng đã phá hủy ít nhất 30 nhà đòn những công trình kiến trúc nhỏ được sử dụng để cất giữ các vật dụng liên quan đến tang lễ. Tính đến cuối năm, chỉ còn nhà ở huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên là còn nguyên vẹn. Các quan chức địa phương ở bốn tỉnh này cũng gây áp lực cho những người theo Dương Văn Minh để yêu cầu họ dỡ bỏ những bàn thờ được thiết kế theo chỉ dẫn của Dương Văn Minh. Trong nhiều trường hợp, cán bộ địa phương đã xông vào nơi ở của tín đồ, phá hủy bàn thờ, và thay thế bằng chân dung của chủ tịch Hồ Chí Minh. Một số tín đồ cho biết các quan chức địa phương liên tục kiểm tra nhà của họ để xem xem họ có xây dựng lại bàn thờ hay không. Có báo cáo cho biết các quan chức địa phương đã tịch thu đồ tang lễ và cản trở các đám tang được tiến hành theo hướng dẫn của Dương Văn Minh. Các quan chức địa phương được cho là đã đánh những người quay phim khi lực lượng công an phá hủy các bàn thờ hoặc cản trở các buổi tụ họp.

Chính quyền cấp tỉnh và địa phương tiếp tục thu hồi đất thuộc về các tổ chức tôn giáo và cá nhân với danh nghĩa thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Nhà chức trách tiếp tục nhiều dự án mà đòi hỏi phải thu hồi quyền sử dụng đất và phá dỡ tài sản của các tổ chức tôn giáo hoặc các cá nhân trên cả nước. Theo báo cáo, nhà chức trách không can thiệp một cách có hiệu quả vào nhiều tranh chấp đất đai liên quan đến các tổ chức tôn giáo hoặc các tín đồ tôn giáo; trong hầu hết các trường hợp, các tổ chức tôn giáo hoặc tín đồ không thành công trong việc giữ lại quyền sử dụng đất của họ. Những hành động đó dẫn đến tranh chấp đất đai liên quan đến cả các tổ chức tôn giáo đã được công nhận, đã đăng ký và chưa đăng ký.

Báo chí nhà nước và các trang web ủng hộ chính quyền khẳng định rằng các linh mục Công giáo ở nhiều giáo xứ đã chiếm giữ hoặc hối thúc giáo dân sử dụng hoặc chiếm giữ trái phép đất đai được sử dụng hợp pháp bởi những người dân khác không phải tín đồ Công giáo hoặc bởi chính quyền. Vào tháng 9, khi ông Nguyễn Đình Thục, chánh xứ Lộc Mỹ, Giáo phận Vinh, xây dựng một sân chơi cho trẻ em gần nhà thờ, chính quyền huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, cáo buộc ông lấn chiếm hành lang an toàn đê điều trái phép. Theo các chức sắc của giáo hội, khu đất này là một vùng đất ngập nước mà người dân thường vứt rác. Mặc dù từ đầu năm, các chức sắc của giáo hội đã thông báo cho chính quyền xã trước khi san lấp mặt bằng, nhưng chính quyền chỉ cảnh báo bằng miệng về những quan ngại của họ sau khi sân chơi được hoàn thành.

Chính quyền đã cảnh báo các nhà sư của GHPGVNTN tại chùa Thiên Quang, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu rằng họ có kế hoạch phá dỡ chùa để xây dựng một con kênh. Chính quyền từ chối cấp giấy phép cho các nhà sư duy trì và cải tạo cơ sở vật chất của chùa. Vào ngày 10 tháng 11, chính quyền địa phương đã ngăn cản các nhà sư chùa Thiên Quang sửa chữa mái nhà, và 50 công an đã phá dỡ những phần sửa chữa đã được hoàn thành. Trong quá trình phá dỡ, lực lượng công an đã gây thêm thiệt hại cho chùa.

Vào tháng 10, Ủy ban Nhân dân huyện Ngọc Hồi đã ra lệnh cho Trụ trì Thích Nhật Phước của GHPGVNTN tại chùa Sơn Linh, tỉnh Kon Tum phá dỡ một tòa nhà được sử dụng làm chùa trong vòng 45 ngày, với lý do đây là một ngôi nhà xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp. Theo Đài Á Châu Tự Do, chính quyền thị trấn Plei Kần đã yêu cầu trụ trì của chùa phải chấp hành yêu cầu trước ngày 12 tháng 12; nếu không, họ sẽ phá dỡ công trình và tính chi phí phá dỡ cho trụ trì. Ngày 13 tháng 12, công an và nhiều quan chức địa phương đã phá dỡ chùa Sơn Linh của GHPGVNTN khi trụ trì Thích Nhật Phước đang đi sang tỉnh khác. Công an đã ngăn không cho mẹ của sư trụ trì vào khu vực chùa để can thiệp. Theo mẹ của trụ trì Thích Nhật Phước, nhân viên chính quyền địa phương đã mang tượng Phật và bài vị ra khỏi chùa, sau đó phá bỏ tòa nhà bằng gỗ bằng cưa máy, cần cẩu và máy xúc. Năm 2019, chính quyền huyện Ngọc Hồi đã phá dỡ một công trình kiến trúc khác của ngôi chùa được xây dựng trên cùng khu đất. Trụ trì Thích Nhật Phước đã chia sẻ với Đài Á Châu Tự Do rằng nhiều cá nhân đã xây nhà trên khu đất nông nghiệp gần đó, nhưng không hề bị cưỡng chế phá dỡ. Trụ trì Thích Nhật Phước cho biết ông tin rằng chính quyền đã phá hủy chùa vì ông từ chối tham gia Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Vào tháng 10, chính quyền địa phương ở huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long, đã yêu cầu cộng đồng Phật giáo Khmer Krom tại địa phương phá dỡ ngôi chánh điện đang được xây dựng gần như hoàn thiện, cho rằng công trình này được xây dựng trái phép. Các Phật tử Khmer Krom cho biết chính quyền đã cố gắng ngăn cộng đồng xây dựng thánh đường kể từ khi kế hoạch bắt đầu vào tháng 11 năm 2020, bất chấp sự hỗ trợ ban đầu từ các quan chức địa phương.

Các cộng đồng tôn giáo tín ngưỡng, bao gồm Giáo xứ Cồn Dầu ở Thành phố Đà Nẵng và vườn rau Lộc Hưng ở Thành phố Hồ Chí Minh, đã báo cáo các tranh chấp đất đai chưa được giải quyết với chính quyền địa phương. Khoảng 100 giáo dân Cồn Dầu tiếp tục kêu gọi chính quyền bồi thường thỏa đáng cho việc cưỡng chế di dời của họ diễn ra vào năm 2010. Mặc dù cư dân vườn rau Lộc Hưng đã gặp chính quyền địa phương để thảo luận về việc đền bù cho việc họ bị cưỡng chế di dời hàng loạt vào năm 2019, nhưng tính đến cuối năm qua, tranh chấp đó vẫn chưa được giải quyết.

Thành viên một số nhóm tôn giáo chưa đăng ký, bao gồm các nhóm Tin lành Ngũ tuần độc lập ở Điện Biên, các nhóm Tin lành Baptist chưa đăng ký ở Thanh Hóa, đạo Dương Văn Mình ở Tuyên Quang, Bắc Kạn, Hà Giang và Cao Bằng, các nhóm Tin lành người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, báo cáo rằng họ gặp những khó khăn về thủ tục hành chính và không thể tiếp cận các chế độ phúc lợi xã hội. Có những trường hợp thành viên các nhóm này cho biết chính quyền địa phương nói với họ rằng “mọi khó khăn sẽ không còn” nếu họ từ bỏ đạo. Ví dụ, các tín đồ đạo Dương Văn Mình ở tỉnh Cao Bằng nói rằng nhà chức trách địa phương từ chối cấp đăng ký thường trú và sau đó từ chối hoặc trì hoãn chấp thuận đăng ký kinh doanh cho các tín đồ đạo Dương Văn Mình thiếu đăng ký thường trú. Nhà chức trách địa phương yêu cầu các tín đồ đạo Dương Văn Mình phải ký cam kết chấm dứt theo đạo Dương Văn Mình nếu họ muốn nhận được hỗ trợ của chính quyền địa phương cấp cho các hộ gia đình dân tộc thiểu số để xây dựng nhà ở. Trong nhiều trường hợp, các cá nhân nói rằng họ suy đoán việc nhà chức trách phân biệt đối xử với họ là vì lý do tôn giáo của họ.

Có nhiều báo cáo về sự phân biệt đối xử của chính quyền giữa các tín đồ và các nhóm tôn giáo trên cả nước. Thành viên một số nhóm tôn giáo có thành viên là người nghèo hoặc người dân tộc thiểu số tiếp tục báo cáo rằng nhà chức trách từ chối không cho họ hưởng một số quyền lợi hợp pháp mà các thành viên được quyền hưởng. Ví dụ, vào tháng 8, các chức sắc tôn giáo địa phương cho biết chính quyền địa phương của huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, đã thu hồi bò và trâu mà chính quyền cấp từ những người dân tộc thiểu số nghèo đã chuyển sang đạo Tin lành.

Hai người H'mông theo đạo Cơ đốc báo cáo rằng vào tháng 6, chính quyền địa phương ở huyện Kỳ Sơn đã tịch thu tài sản có giá trị của họ sau khi các quan chức biết họ theo đạo Tin lành. Một người H'mông cho biết các quan chức địa phương đã đưa tài sản của anh ta cho những cư dân địa phương khác, những người sau đó đã buộc tội anh ta "ăn cắp tài sản của họ".

Các nhóm Tin lành và Công giáo tiếp tục báo cáo rằng những hạn chế về mặt pháp luật và thiếu quy định pháp lý rõ ràng về việc vận hành các cơ sở y tế và giáo dục của tôn giáo đã khiến cho họ phải thận trọng khi có ý định mở các bệnh viện và trường học của giáo xứ, mặc dù các phát ngôn của chính phủ đều thể hiện sự hoan nghênh các nhóm tôn giáo mở rộng việc tham gia vào các hoạt động y tế, giáo dục và từ thiện. Các đại diện Công giáo nói rằng chính phủ từ chối trao trả các bệnh viện, phòng khám và trường học đã thu giữ của Giáo hội Công giáo vào năm 1954 và 1975.

Một số Kitô hữu dân tộc thiểu số tại Tây Nguyên cho biết công an địa phương từ chối cấp giấy tờ tùy thân và hộ chiếu cho họ, với lý do lối sống du mục không ổn định của dân tộc họ. Các Kitô hữu thiểu số từ Tây Nguyên cũng cho biết các quan chức chính phủ đã từ chối yêu cầu cấp hộ chiếu cho họ vì những người này đã bị bắt do tham gia các cuộc biểu tình vào năm 2001 ở Tây Nguyên, và mặc dù thực tế là những người này đã mãn hạn tù và được đặc xá.

Nhiều người ủng hộ xã hội dân sự cho biết chính quyền đã ngăn cản họ rời Việt Nam để tham dự Hội nghị Tự do Tôn giáo và Niềm tin khu vực Đông Nam Á tại Bali vào tháng 11. Các cán bộ tại sân bay được cho là đã nói với một số người dự định tham gia Hội nghị rằng giấy tờ về vắc xin COVID-19 của họ không được cập nhật, điều mà những người này đã phủ nhận.

Một số người H'mông ở huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, cho biết đã bị sách nhiễu, tra khảo và sau đó bị cấm ra khỏi làng vì theo đạo. Vào tháng 6, chính quyền địa phương đã theo dõi và sách nhiễu Lầu Y Tòng trong nhiều tuần sau khi cô đăng ký tham gia Hội thánh Tin lành Việt nam vào cuối tháng 5. Cô Lầu Y Tòng cho biết đã bỏ trốn khỏi làng sau khi từ chối ký cam kết từ bỏ đức tin của mình theo yêu cầu của chính quyền địa phương.

Hầu hết các đại diện của các nhóm tôn giáo tiếp tục báo cáo rằng việc là thành viên của một nhóm tôn giáo đã đăng ký nhìn chung không gây bất lợi nghiêm trọng cho các cá nhân trong đời sống dân sự, kinh tế và thế tục ngoài nhà nước, nhưng việc là thành viên của một nhóm tôn giáo chưa đăng ký thì gặp bất lợi hơn. Các chức sắc tôn giáo nói rằng tín ngưỡng, tôn giáo thực tế không phải là nguyên nhân của tình trạng phân biệt đối xử chính thức, mà việc là thành viên bất kỳ một nhóm bất hợp pháp nào mới thu hút sự chú ý nhiều hơn từ chính quyền. Nhiều người theo các tôn giáo đã đăng ký khác nhau giữa các vị trí trong chính quyền địa phương và cấp tỉnh và có đại diện trong Quốc hội. Nhiều tổ chức tôn giáo đã được công nhận trên toàn quốc như Giáo hội Phật giáo Việt Nam, cũng như các chức sắc và tín đồ tôn giáo khác, là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Các quan chức chính phủ cấp cao gửi thiệp chúc mừng và đến thăm các nhà thờ vào dịp lễ Giáng Sinh và Phục Sinh và tham dự các hoạt động của Đại lễ Phật đản Vesak kỷ niệm ngày sinh của Đức Phật. Lý lịch chính thức của ba nhà lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam đều ghi rằng họ không theo một tôn giáo nào; tuy nhiên, theo báo cáo, nhiều nhà lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản Việt Nam có đức tin tôn giáo mạnh mẽ, đặc biệt là Phật giáo, nhưng họ nhìn chung không công khai bàn luận về tôn giáo của họ.

Các quan chức nhà nước, chính quyền địa phương, truyền thông nhà nước và các trang web ủng hộ chính phủ tiếp tục khẳng định nhà nước tôn trọng và bảo đảm tự do tôn giáo, đồng thời cảnh báo về các thế lực thù địch chống phá nhà nước và làm tổn hại đến truyền thống dân tộc dưới vỏ bọc vận động tự do tôn giáo.

Chính quyền tiếp tục các nỗ lực nâng cao nhận thức về Luật Tín ngưỡng, tôn giáo của các cán bộ nhà nước và các tín đồ tôn giáo. Nhà chức trách cũng kêu gọi các tổ chức tôn giáo đã đăng ký và đã được công nhận chia sẻ công khai nhiều thông tin hơn về hệ thống giáo lý của họ để nỗ lực thuyết phục các tín đồ tôn giáo đi theo các nhóm tôn giáo đã hoạt động lâu năm thay vì đi theo “các phong trào tôn giáo mới” hoặc các nhóm mà chính quyền thiếu thông tin.

Báo chí nhà nước và các blog ủng hộ chính quyền tiếp tục lên án các chức sắc tôn giáo và các tín đồ lên tiếng phản đối chính quyền, cáo buộc họ lợi dụng tôn giáo để tư lợi hoặc “câu kết với các thế lực thù địch nhằm mục đích kích động gây mất trật tự công cộng và hoạt động chống lại Đảng Cộng sản và Nhà nước”. Các phương tiện truyền thông nhà nước, bao gồm báo Công an Nhân dân của Bộ Công an, tạp chí Tuyên giáo và Giáo dục của Đảng Cộng sản Việt Nam, và các blog ủng hộ chính phủ như Đấu Trường Dân Chủ, Tiếng nói trẻ và Hội Cờ Đỏ gán cho các chức sắc tôn giáo là "cực đoan", và khẳng định những lời chỉ trích của họ là bịa đặt hoặc dựa trên thông tin xuyên tạc nhằm bôi xấu Đảng và nhà nước Cộng sản, "gieo mầm chia rẽ" hoặc "gây rối trật tự xã hội." Chẳng hạn, ngày 28 tháng 6, báo điện tử Bình Phước đăng bài chỉ trích linh mục Công giáo Nguyễn Đình Thục ở Giáo phận Vinh. Tác giả bài báo cho biết Nguyễn Đình Thục đã lợi dụng vỏ bọc là linh mục để kích động giáo dân dân trí thấp, gây rối an ninh trật tự xã hội.

Báo chí nhà nước và các trang web ủng hộ chính quyền đôi khi đồng nhất một số hệ phái Thiên Chúa giáo và các nhóm tôn giáo khác, thường là các nhóm gắn với các nhóm dân tộc thiểu số như đạo Vàng Chứ của người H’Mông ở Tây Bắc, Công giáo Hà Mòn và Tin lành Đề Ga của người Thượng ở Tây Nguyên, và nhóm Khmer Krom ở Tây Nam Bộ, với các phong trào ly khai, quy trách nhiệm cho họ đối với các vấn đề chính trị, kinh tế và xã hội.

Báo chí nhà nước cho biết chính quyền địa phương và cấp tỉnh ở các tỉnh miền núi phía bắc, bao gồm Cao Bằng, Tuyên Quang, Bắc Kạn và Thái Nguyên, tiếp tục khẳng định rằng đạo Dương Văn Mình là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, ổn định chính trị và trật tự xã hội. Báo chí nhà nước và các trang web ủng hộ chính quyền tiếp tục gọi đạo Dương Văn Mình là “tà đạo” hoặc “tổ chức bất hợp pháp”. Một số trang web ủng hộ chính quyền tiếp tục chia sẻ những câu chuyện giật gân về việc Dương Văn Mình sống sa đọa và chiếm đoạt tài sản do các tín đồ đóng góp để chi dùng cá nhân. Một số người ủng hộ Dương Văn Minh cũng báo cáo rằng các cán bộ địa phương đã tố cáo nhóm này trong các cuộc trò chuyện với người dân địa phương.

Một số trang web của chính quyền cấp tỉnh, trang web của báo chí nhà nước và các trang web ủng hộ chính quyền tiếp tục đề cập đến Pháp Luân Công là một “tà đạo” hoặc một “nhóm tôn giáo cực đoan”. Nhiều trang web ủng hộ chính quyền gắn Pháp Luân Công với các hoạt động chống lại Đảng Cộng sản và nhà nước hoặc gắn với một chương trình chính trị thù địch.

Một số trang cáo buộc Pháp Luân Công gây tổn hại đến văn hóa truyền thống, gây rối trật tự xã hội và mất an toàn công cộng.

Trong năm qua, chính quyền cấp trung ương và địa phương khuyến khích các nhóm tôn giáo đã được công nhận tham gia các hoạt động từ thiện và chăm sóc y tế. Nhiều nhóm tôn giáo và tín đồ tôn giáo trực tiếp tổ chức và điều hành các hoạt động này hoặc tham gia cùng với chính quyền và các tổ chức, cá nhân khác. Nhiều nhóm tôn giáo và tín đồ tôn giáo trực tiếp tổ chức và điều hành các hoạt động này hoặc tham gia cùng với chính quyền và các tổ chức, cá nhân khác. Các nhóm tôn giáo cũng đóng góp và quỹ phòng chống dịch COVID-19 và các chiến dịch truyền thông. Hàng ngàn thành viên của các tổ chức tôn giáo khác nhau tình nguyện làm việc tại các bệnh viện dã chiến, trực tiếp chăm sóc bệnh nhân COVID-19 hoặc giúp đỡ những người cần được hỗ trợ.

Trong một diễn biến mà các quan sát viên cho là xu hướng ngày càng gia tăng, chính quyền địa phương cho phép các tổ chức tôn giáo cung cấp các dịch vụ xã hội và đào tạo tập trung. Ví dụ, ở Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh và các khu vực lân cận, các quan chức thành phố tiếp tục cho phép các hội thánh Tin lành tư gia vận hành các trung tâm cai nghiện ma túy. Trong bài phát biểu tại Thành phố Hồ Chí Minh trước các chức sắc tôn giáo vào tháng 8, Thủ tướng ca ngợi những đóng góp xã hội và cộng đồng tôn giáo, đặc biệt trong đại dịch COVID-19.

Trong năm qua, Ban TGCP triển khai sơ kết 3 năm thi hành Luật tín ngưỡng, tôn giáo và nghị định hướng dẫn thi hành Luật ở nhiều tỉnh. Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng gặp mặt chính quyền địa phương và lãnh đạo các tổ chức tôn giáo để giám sát thi hành luật. Trong năm qua, chính quyền đã tổ chức nhiều buổi tập huấn và thanh tra trực tuyến liên quan đến sơ kết thi hành luật. Ban TGCP đã lấy ý kiến của các nhóm tôn giáo đã đăng ký về Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo và sửa đổi Nghị định 162 hướng dẫn thi hành Luật tín ngưỡng, tôn giáo. Các chức sắc tôn giáo bày tỏ lo ngại rằng nếu các nghị định được thông qua, chúng sẽ gây ra những trở ngại đáng kể cho khả năng thực hành đức tin của cộng đồng của họ, thông qua cung cấp cho các quan chức địa phương thẩm quyền pháp lý để xử phạt hành chính đối với các hành vi vi phạm pháp luật.

Phần III. Tình hình tôn trọng tự do tôn giáo của xã hội

Có các báo cáo về các vụ xung đột, đôi khi có bạo lực, giữa thành viên các nhóm tôn giáo chưa đăng ký với các nhóm tôn giáo đã đăng ký hoặc đã được công nhận, hoặc giữa các tín đồ tôn giáo và người không theo tôn giáo. Các nhà hoạt động tôn giáo quy kết cho chính quyền “thao túng” thành viên các nhóm tôn giáo đã được công nhận và cáo buộc các đặc vụ đã ngụy trang gây ra những vụ xung đột này nhằm hăm dọa hoặc trấn áp hoạt động của các nhóm tôn giáo chưa đăng ký.

Ngày 10/1, tại huyện Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh, hơn 30 thành viên của nhóm Cao Đài 1997 đã đăng ký đã làm gián đoạn buổi lễ tôn giáo do Nguyễn Thành Công, trưởng nhóm Cao Đài 1926 độc lập, chủ trì. Ông Công cho biết một số thành viên của nhóm Cao Đài 1997 đã tấn công ông và xé quần áo của ông, trong khi lực lượng công an chỉ quay phim vụ việc mà không có hành động nào.

Sau khi Lê Tùng Vân, người đứng đầu Thiền am bên bờ vũ trụ, từ chối lời đề nghị gia nhập Giáo hội Phật giáo Việt Nam, các chức sắc của Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã khởi xướng một chiến dịch viết thư giữa các thành viên của Giáo hội để tố cáo Thiền am bên bờ vũ trụ.

Phần IV. Chính sách và sự tham gia của chính phủ Hoa Kỳ

Các đại diện của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội và Tổng lãnh sự quán tại thành phố Hồ Chí Minh thường xuyên bày tỏ những quan ngại về tự do tôn giáo với nhiều quan chức chính phủ và nhà lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, bao gồm Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ và các quan chức cấp cao thuộc Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Ban Tôn giáo Chính phủ và các cơ quan khác ở Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và ở nhiều tỉnh, thành phố. Các đại diện này nhấn mạnh với các quan chức chính phủ rằng sự tiến bộ về tự do tôn giáo và nhân quyền có ý nghĩa cốt yếu để cải thiện quan hệ song phương.

Đại sứ Hoa Kỳ và các viên chức đại sứ quán và tổng lãnh sự quán tiếp tục hối thúc chính quyền cho phép tất cả các nhóm tôn giáo hoạt động một cách tự do, trong đó có Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, các hội thánh Tin lành và Công giáo tư gia, và các nhóm Cao Đài và Hòa Hảo độc lập. Họ đề nghị cho các nhóm tôn giáo đã được công nhận và đã đăng ký được hưởng nhiều tự do hơn; vận động để chính quyền cho phép người bị giam giữ được tiếp cận các tài liệu tôn giáo và chức sắc chức việc tôn giáo; và hối thúc chấm dứt những hạn chế đối với các nhóm tôn giáo chưa đăng ký. Các viên chức đại sứ quán và tổng lãnh sự quán đã nêu ra các vụ việc cụ thể về lạm dụng và sách nhiễu của chính quyền đối với các nhóm Công giáo, Tin lành, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, các nhóm Hòa Hảo độc lập, Cao Đài độc lập, và các hội thánh tư gia của người dân tộc thiểu số, với Ban TGCP, Bộ Ngoại giao, chính quyền tỉnh và địa phương. Vào tháng 11, các viên chức tổng lãnh sự quán đã quan sát phiên tòa phúc thẩm các thành viên của Thiền am bên bờ vũ trụ tại tỉnh Long An. Các quan chức chính phủ Hoa Kỳ tiếp tục đề nghị tăng cường việc cấp đăng ký cho các giáo đoàn trên cả nước và cải thiện chính sách đăng ký sao cho thống nhất và minh bạch hơn. Các quan chức chính phủ Hoa Kỳ khuyến khích các quan chức chính phủ Việt Nam đảm bảo những thay đổi được đề xuất đối với các nghị định thực thi Luật tín ngưỡng, tôn giáo nhất quán với các cam kết quốc tế của Việt Nam liên quan đến tự do tôn giáo. Các quan chức chính phủ Hoa Kỳ cũng kêu gọi chính phủ Việt Nam giải quyết các tranh chấp đất đai còn tồn đọng với các tổ chức tôn giáo một cách hòa bình.

Quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ về tự do tôn giáo quốc tế đã nêu những vấn đề này tại Đối thoại nhân quyền thường niên Hoa Kỳ - Việt Nam tại Hà Nội vào tháng 11, và nêu ra những quan ngại cụ thể về việc thực thi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, tình trạng của các tín đồ tôn giáo đang bị tạm giam hoặc bị phạt tù, các vấn đề về tài sản liên quan đến các nhóm tôn giáo, và tình hình các nhóm tôn giáo dân tộc thiểu số.

Đại sứ Hoa Kỳ và các viên chức đại sứ quán và tổng lãnh sự quán đã gặp các chức sắc tôn giáo của cả các nhóm tôn giáo đã đăng ký và chưa đăng ký và tham dự các cuộc lễ tôn giáo để thể hiện sự ủng hộ đối với tự do tôn giáo. Vào ngày 24 tháng 5, Tổng Lãnh sự đã tham dự Đại hội lần thứ IV của Giáo hội Báp-tít Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ngày 12 tháng 5, Tổng lãnh sự gặp Phó Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thích Trí Quảng vào dịp đại lễ Phật đản Vesak.

Các viên chức đại sứ quán và tổng lãnh sự quán đã có các chuyến công tác đến các địa phương trên cả nước, trong đó có Tây Bắc và Tây Nguyên, để theo dõi tự do tôn giáo và gặp gỡ các chức sắc tôn giáo. Các đại diện của đại sứ quán và tổng lãnh sự quán giữ mối liên hệ thường xuyên với nhiều chức sắc và thành viên của các cộng đồng tôn giáo, bao gồm cả các tổ chức tôn giáo đã được công nhận, đã đăng ký và chưa đăng ký.

Vào ngày 30 tháng 11 năm 2022, theo Đạo luật Tự do Tôn giáo Quốc tế năm 1998 sửa đổi, Ngoại trưởng Hoa Kỳ đã đưa Việt Nam vào Danh sách theo dõi đặc biệt vì đã tham gia hoặc dung túng cho các hành vi vi phạm nghiêm trọng quyền tự do tôn giáo. Vào tháng 12, Đại sứ Hoa Kỳ đã thông báo cho chính phủ Việt Nam về việc Việt Nam được đưa vào Danh sách theo dõi đặc biệt, và kêu gọi chính phủ Việt Nam cải thiện các nỗ lực nhằm bảo đảm tự do tôn giáo.