Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bình Ngô đại cáo”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 662:
'''Nguồn:''' Dương Quảng Hàm, ''Việt Nam văn học sử yếu'', Sài Gòn, Bộ Giáo dục, Trung tâm Học liệu xuất bản, in lần thứ mười, 1968.
==Bản dịch của Ngô Tất Tố==
:Thay trời hành hoá, hoàng thượng truyền rằng.
::Từng nghe:
:Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
:Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
:Như nước Đại Việt ta từ trước
:Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
:Núi sông bờ cỏi đã chia
:Phong tục Bắc Nam cũng khác
:Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập
:Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương
:Tuy mạnh yếu có lúc khác nhau
:Song hào kiệt thời nào cũng có.
::Cho nên:
:Lưu Cung tham công nên thất bại;
:Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong;
:Cửa Hàm tử bắt sống Toa Đô
:Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
:Việc xưa xem xét, chứng cứ còn ghi.
::Vừa rồi:
:Nhân họ Hồ chính sự phiền hà
:Để trong nước lòng dân oán hận
:Quân cuồng Minh thưà cơ gây hoạ
:Bọn gian tà còn bán nước cầu vinh
:Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
:Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ
:Dối trời lừa dân đủ muôn ngàn kế
:Gây thù kết oán trải mấy mươi năm
:Bại nhân nghĩa nát cả đất trời.
:Nặng thuế khoá sạch không đầm núi.
:Người bị ép xuống biển dòng lưng mò ngọc, ngán thay cá mập thuồng luồng.
:Kẻ bị đem vào núi đãi cát tìm vàng, khốn nỗi rừng sâu nước độc.
:Vét sản vật, bắt dò chim sả, chốn chốn lưới chăng.
:Nhiễu nhân dân, bắt bẫy hươu đen, nơi nơi cạm đặt.
:Tàn hại cả giống côn trùng cây cỏ,
:Nheo nhóc thay kẻ goá bụa khốn cùng.
:Thằng há miệng, đứa nhe răng, máu mỡ bấy no nê chưa chán,
:Nay xây nhà, mai đắp đất, chân tay nào phục dịch cho vừa?
:Nặng nề những nổi phu phen
:Tan tác cả nghề canh cửi.
:Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội,
:Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi !
:Lẽ nào trời đất dung tha? Ai bảo thần dân chịu được?
::Ta đây:
:Núi Lam sơn dấy nghĩa
:Chốn hoang dã nương mình
:Ngẫm thù lớn há đội trời chung
:Căm giặc nước thề không cùng sống
:Đau lòng nhức óc, chốc đà mười mấy năm trời
:Nếm mật nằm gai, há phải một hai sớm tối.
:Quên ăn vì giận, sách lược thao suy xét đã tinh,
:Ngẫm trước đến nay, lẽ hưng phế đắn đo càng kỹ.
:Những trằn trọc trong cơn mộng mị,
:Chỉ băn khoăn một nỗi đồ hồi
:Vừa khi cờ nghĩa dấy lên,
:Chính lúc quân thù đang mạnh.
::Lại ngặt vì:
:Tuấn kiệt như sao buổi sớm,
:Nhân tài như lá mùa thu,
:Việc bôn tẩu thiếu kẻ đở đần,
:Nơi duy ác hiếm người bàn bạc,
:Tấm lòng cứu nước, vẫn đăm đăm muốn tiến về Đông,
:Cỗ xe cầu hiền, thường chăm chắm còn dành phía tả.
::Thế mà:
:Trông người, người càng vắng bóng, mịt mù như nhìn chốn bể khơi.
:Tự ta, ta phải dốc lòng, vội vã hơn cứu người chết đuối.
:Phần vì giận quân thù ngang dọc,
:Phần vì lo vận nước khó khăn,
:Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần,
:Lúc Khôi Huyện quân không một đội.
:Trời thử lòng trao cho mệnh lớn
:Ta gắng trí khắc phục gian nan.
:Nhân dân bốn cỏi một nhà, dựng cần trúc ngọn cờ phấp phới
:Tướng sĩ một lòng phụ tử, hoà nước sông chén rượu ngọt ngào.
:Thế trận xuất kỳ, lấy yếu chống mạnh,
:Dùng quân mai phục, lấy ít địch nhiều.
::Trọn hay:
:Đem đại nghĩa để thắng hung tàn,
:Lấy chí nhân để thay cường bạo.
:Trận Bồ Đằng sấm vang chớp giật,
:Miền Trà Lân trúc chẻ tro bay.
:Sĩ khí đã hăng
:Quân thanh càng mạnh.
:Trần Trí, Sơn Thọ nghe hơi mà mất vía,
:Lý An, Phương Chính, nín thở cầu thoát thân.
:Thừa thắng đuổi dài, Tây Kinh quân ta chiếm lại,
:Tuyển binh tiến đánh, Đông Đô đất cũ thu về.
:Ninh Kiều máu chảy thành sông, tanh trôi vạn dặm
:Tuỵ Động thây chất đầy nội, nhơ để ngàn năm.
:Phúc tâm quân giặc: Trần Hiệp đã phải bêu đầu
:Mọt gian kẻ thù: Lý Lượng cũng đành bỏ mạng.
:Vương Thông gỡ thế nguy, mà đám lửa cháy lại càng cháy
:Mã Anh cứu trận đánh mà quân ta hăng lại càng hăng.
:Bó tay để đợi bại vong, giặc đã trí cùng lực kiệt,
:Chẳng đánh mà người chịu khuất, ta đây mưu phạt tâm công.
:Ngờ đâu vẫn đương mưu tính lại còn chuốc tội gây oan.
:Giữ ý kiến một người, gieo vạ cho bao nhiêu kẻ khác,
:Tham công danh một lúc, để cười cho tất cả thế gian.
::Bởi thế:
:Thằng nhãi con Tuyên Đức động binh không ngừng
:Đồ nhút nhát Thạnh, Thăng đem dầu chữa cháy
:Đinh mùi tháng chín, Liễu Thăng đem binh từ Khâu Ôn kéo lại
:Năm ấy tháng mười, Mộc Thạnh chia đường từ Vân Nam tiến sang.
:Ta trước đã điều binh thủ hiểm, chặt mũi tiên phong
:Sau lại sai tướng chẹn đường, tuyệt nguồn lương thực
:Ngày mười tháng tám, trận Chi Lăng Liễu Thăng thất thế
:Ngày hai mươi, trận Mã Yên Liễu Thăng cụt đầu
:Ngày hăm lăm, bá tước Lương Minh đại bại tử vong
:Ngày hăm tám, thượng thư Lý Khánh cùng kế tự vẫn.
:Thuận đà ta đưa lưỡi dao tung phá
:Bí nước giặc quay mũi giáo đánh nhau
:Lại thêm quân bốn mặt vây thành
:Hẹn đến giữa tháng mười diệt giặc
:Sĩ tốt kén người hùng hổ
:Bề tôi chọn kẻ vuốt nanh
:Gươm mài đá, đá núi cũng mòn
:Voi uống nước, nước sông phải cạn.
:Đánh một trận, sạch không kình ngạc
:Đánh hai trận tan tác chim muông.
:Cơn gió to trút sạch lá khô,
:Tổ kiến hổng sụt toang đê vỡ.
:Đô đốc Thôi Tụ lê gối dâng tờ tạ tội,
:Thượng thư Hoàng Phúc trói tay để tự xin hàng.
:Lạng Giang, Lạng Sơn, thây chất đầy đường
:Xương Giang, Bình Than, máu trôi đỏ nước
:Ghê gớm thay! Sắc phong vân phải đổi,
:Thảm đạm thay! Ánh nhật nguyệt phải mờ
:Bị ta chặn ở Lê Hoa, quân Vân Nam nghi ngờ khiếp vía mà vỡ mật!
:Nghe Thăng thua ở Cần Trạm, quân Mộc Thạnh xéo lên nhau chạy để thoát thân.
:Suối Lãnh Câu, máu chảy thành sông, nước sông nghẹn ngào tiếng khóc
:Thành Đan Xá, thây chất thành núi, cỏ nội đầm đìa máu đen.
:Cứu binh hai đạo tan tành, quay gót chẳng kịp,
:Quân giặc các thành khốn đốn, cởi giáp ra hàng
:Tướng giặc bị cầm tù, như hổ đói vẫy đuôi xin cứu mạng
:Thần Vũ chẳng giết hại, thể lòng trời ta mở đường hiếu sinh
:Mã Kỳ, Phương Chính, cấp cho năm trăm chiếc thuyền, ra đến biển mà vẫn hồn bay phách lạc,
:Vương Thông, Mã Anh, phát cho vài nghìn cỗ ngựa, về đến nước mà vẫn tim đập chân run.
:Họ đã tham sống sợ chết mà hoà hiếu thực lòng
:Ta lấy toàn quân là hơn, để nhân dân nghỉ sức.
:Chẳng những mưu kế kì diệu
:Cũng là chưa thấy xưa nay
:Xã tắc từ đây vững bền
:Giang sơn từ đây đổi mới
:Càn khôn bĩ rồi lại thái
:Nhật nguyệt hối rồi lại minh
:Ngàn năm vết nhục nhã sạch làu
:Muôn thuở nền thái bình vững chắc
:Âu cũng nhờ trời đất tổ tông linh thiêng đã lặng thầm phù trợ;
::Than ôi!
:Một cỗ nhung y chiến thắng,
:Nên công oanh liệt ngàn năm
:Bốn phương biển cả thanh bình,
:Ban chiếu duy tân khắp chốn.
:Xa gần bá cáo,
:Ai nấy đều hay.
==Chú thích==
| |||