Đường Kách mệnh/9
Kông Nhân quốc tế
1/ Lịch sử kông nhân q. t. thế nào?
Trước fải biết qua lịch sử kông nhân vận dộng, sau sẽ nói dến lịch sử kông nhân q. t.
Lịch sử k. n. v. d. chia làm 3 thời kỳ: (a) Trước Âu-chiến, (b) Dương lúc Âu-chiến, (c) Khi Âu chiến rồi.
a/ Trước khi Âu chiến: Bên Âu và Mỹ kó chừng 16 triệu thợ thuyền kó tổ chức, và kó một hội gọi là "Vạn-quốc-kông-hội". Nhưng 16 triệu ng.` ấy khĝ vào v. q. k. h. kả. Những doàn thể vào lại chia ra nhiều fái biết:
1/ Kông-doàn chủ ngĩa Anh và Mỹ chỉ lo sao thợ thuyền sinh hoạt khá, mà khĝ nói dến dánh dổ tư-bản.
2/ Vô chính-fủ kông doàn kác nước La-tình[1] thì không muốn lập chính dảng.
3/ Kải lương chủ ngĩa thì chủ trương kông hội nên zúp chính dảng, nhưng không nên hợp với chính dảng.
4/ Trung lập chủ ngĩa chủ trương rằng kông nhân không fải là nền k. m.
5/ Kộng sản chủ ngĩa, chủ trương dập dổ tư-bản, kông-nhân là nền k. m., fải kó chính dảng dể zắt kông hội làm k. m.
Vì mục dích và chủ ngĩa lộn xộn khĝ thống nhất như thế, cho nên hội khĝ kó lực lượng.
b) Khi Âu-chiến hội nầy di theo dệ-2 quốc tế, ngĩa là kông hội nước nào zùm tư bản nước ấy.
Vả lại, tiếng là vạn quốc, nhưng chỉ kó thợ thuyền Âu và Mỹ, kòn thợ thuyền Á, Fi, Úc thì không vào.
c) Sau nhi Âu chiến, fần thì thợ thuyền kực khổ, fần thì fong triều k. m. Nga, kông hội kàng ngày kàng to. Như:
| năm 1913 | năm 1919 | |
| Anh chỉ kó | 4000.000 ng.`... | 8000.000 ng.` |
| Năm 1913 | Năm 1919 | |
| Fáp | 1000000 ng.` | 2500000 ng.` |
| Tất kả kác nước: | 15000000 _ | 50000000 _ |
Công hội bên Á - dông kùng rầm rầm rột rột lập lên (Tàu, Nhật, Ân Dộ, Java, Fi-líp-pin van v...)
2/ Fong triều ấy kết quả ra thế nào?
Tư bản kác nước thấy thợ thuyền thịnh thì sợ, và kiếm kách làm cho êm zịu xuống. Năm 1919 kó khai dại hội bên kinh dô Mỹ, dể zải quyết việc thợ thuyền trong thế zái. Trong hội ấy kó dại-biểu kác chính fủ, kác tư bản, và kác kông hội kác nước. Nhưng nó chỉ cho bọn d. 2 quốc tế dại biểu cho thợ thuyền. Nước nào kông nhân thịnh dã dòi dược 8 zờ (như Anh, Fáp), thì dại biểu chính fủ nước ấy yêu kầu kác nước kia kũng fải zùng 8 zờ làm lệ-chung (vì sợ tư-bản nước kia dược lợi hơn tư bản nước nó)
Sau tư-bản lập ra hội Vạn-quốc, lại lập thêm 1 bộ kông nhân, kó 12 dại biểu cho kác chính fủ, 6 dại biểu cho tư-bản, và 6 dại biểu cho thợ thuyền. Nó lại zắt mấy anh kông tặc làm dại biểu thợ thuyền!
1/ Tư bản làm như vậy, thợ thuyền kác nước kó làm zì không?
Thợ thuyền kó 31 quốc tế.
29 q. t. ngề ngiệp, ngĩa là ngề ngiệp nào kó riêng kuốc tế ngề ngiệp ấy; 1 kuốc tế gọi là kuốc tế Am-tec-dam hay là kuốc tế "vang"; và 1 quốc-tế dỏ.
Q.t. ngề ngiệp kó dã lâu, ước chừng 20000000 hội viên. Trong 29 q. t. ấy, ngề sắt to hơn hết (3000000 ng.`) 2 là ngề than (2500000 ng.`) 3 là thợ làm nhà máy (2300000 ng.`) vân v...
Lúc Âu chiến, kác kuốc tế ấy kũng tan, Âu-chiến rồi lập lại, nhưng vì bọn hoạt dầu kầm quyền, nên kông việc khĝ ra zì. Như năm 1921, 1000000 ng.` dào than Anh bãi kông, vì ng.` dào than Mỹ Dức và kác nước không zúp mà thua. Qua năm 1922, 500000 thợ dào than Mỹ bãi kông, kũng vì không ai zúp mà thất bãi. Nói tóm lại là kác quốc tế ấy kó zanh mà không thực.
4/ Sao gọi là q. t. Am-tec-dam hay Vàng?
Vì q. t. ấy lập ra tại Am-tec-dam (kinh dô Ho-lăng). Trong tiếng mới, fản k. m. gọi là sắc-vàng; k. m. gọi là sắc-dỏ.
Năm 1919, kác kông-hội theo V. q. k. h. hội nhau tại Am-tec-dam lập lên q. t. nầy. Khi dầu rất to, nhưng sau nhiều kông-hội bỏ vào q. t. “dỏ”, nay chỉ kòn lại kông-hội 23 nước, tất kả 14.400.000 ng.`
Q. t. nầy theo bọn hoạt dầu d. 2 q. t. dề huề với tư bản, và làm nhiều việc fản k. m. như:
1/ Tán thành diều ước Véc-xây kủa d. q. c. n. bắt Dức dền 400.000.000 dồng.
2/ Dức khĝ gánh nổi, Mỹ lại dặt ra kế hoạch (gọi là kế hoạch Dạo Uy Tư) bắt Dức dền 132.000.000.000 dồng. Kế hoạch ấy làm cho kông-nông Dức hoá ra nô-lệ. Thế mà q. t. Am-téc-dam kũng tán thành.
3/ Không cho kông hội Nga vào.
4/ Fản dối Kọng sản rất kịch-liệt, mà dối dãi Fa-sis-ty rất hoà bình.
5/ Sao gọi là kông-nhân q. t. Dỏ?
q. t. vàng dã dề huề với tư-bản, những thợ thuyền thiệt k. m. kiếm kách lập ra q. t. khác.
Năm 1920, tháng 7, chỉ kó mấy ng.` kông nhân Anh Ý Fáp Tây-ban-nha và Nga lập ra một kơ-quan tuyên truyền.
Năm 1921, dã kó nhiều kông-hội bỏ bên kia theo bên nầy, Ngày mồng 3 tháng 7 năm ấy, kông nhân q. t. Dỏ lập thành.
q. t. Dỏ theo về d. 3 quốc tế, quyết làm zai kấp k. m.
Nay dã kó kông-hội 47 nước, 11750000 ng.` vào.
Tháng 5 năm 1925 bên Á-dông kó những hội nầy vào:
| Java | 35000 ng.` |
| Kao-ly | 5.000 _ |
| Thổ-thị-kỳ | 20000 _ |
| Tàu | 450000 ng.` |
| Nhật | 32000 _ |
| Mông kổ | 5000 _ |
| Anam | 000 |
6/ Quốc-tế nầy dối với k. m. Anam ra thế nào?
Xem trong q. t. vàng không kó kông-hội Á dông nào, q. t. Dỏ thì kó 8 hội thuộc dịa vào.
Khi thợ thuyền Java Ân dộ bãi kông, q. t. Dỏ hết sức zúp, kòn q. t. Vàng thì khĝ ngó dến.
Ở Tàu, thợ thuyền thượng-hải bãi kông hơn ba tháng, Hương kảng bãi kông hơn 1 năm rưỡi, q. t. Dỏ dã zúp tiền bạc, fái dại-biểu qua yên ủy, lại sức kông-hội kác nước zúp. q. t. Vàng chỉ in vài tờ tuyên ngôn rồi làm thinh.
Vậy thì biết nếu thợ thuyền An Nam biết tổ chức thì chắc q. t. dỏ sẽ hết lòng zúp cho mà làm k. m. Nhưng muốn ng.` ta zúp cho, thì trước mình fải tự zúp lấy mình dã
- ▲ Fáp, Ý, Tây ban nha, Bồ-đào nha, những nước nói tiếng Latin