Trang:Xu Bac ky ngay nay.pdf/59

Trang này đã được phê chuẩn.
63
 


duyên-hải thì giồng những cây sậy và cói thành ra những hàng rào để chắn, đàng sau cái hàng rào thì giồng thứ cây lấy giống ở xứ Réunion, gọi là cây filao. Thứ cây này lên mau lắm, khi nào cây mọc cao hơn cái hàng rào thì có đủ sức khỏe mà chống cự với sức gió, làm cho cát không bay đi xa quá hàng rào được; khi bây giờ thì gió mà thổi cát đến gốc cây là thành ngay ra đất. Nhờ có cái hàng rào cây này thì gió mặn ở bể cũng bị cây ngăn cản lại mà không làm hư hại mùa màng nữa. Nông-gia được nhờ vì thế, cấy được mùa luôn luôn. Cây filao giồng đã bốn hay năm năm thì sản ra một thứ gỗ làm củi rất tốt; cây nào đã tám hay mười năm thì dùng để làm nhà, như là các thứ gỗ làm nhà khác. Gỗ filao dùng để làm nhà gianh ở miền nhà-quê thì tốt lắm; các sở mỏ cũng hay dùng thứ gỗ này để chống ở trong các hầm khai mỏ.

Ở xứ Bắc-kỳ, nhất là hạt Quảng-Yên, có nhiều những rừng thông. Trong những rừng thông thì không-khí rất tốt lành cho sức khỏe người ta. Nhựa thông thì dùng làm một thứ nhựa để cất dầu săng và một thứ nhựa là hai chất rất quí. Làm sa-phòng thì phải dùng đến nhựa này. Những kẻ điên-dại, những quân tham-tàn, thường hay thiêu-hủy những rừng thông, thực là một cái tội ác rất là tàn-bạo. Rừng thông tuy không có nhiều, nhưng trong nước có lắm những khu rất lớn đất bỏ hoang, có thể dùng để cấy loài thông được. Những kẻ đang tâm thiêu hủy những rừng thông thì đối với chủng-loại, tức là kẻ thù nghịch. Thực thế, vì rằng nhà-quê ta mà cấy thông để sinh tức thì nhiều hạt ắt được sung-túc, về đường vệ-sinh lại được khỏe mạnh nữa.

Dân thổ miền Lạng-sơn có lẽ khôn ngoan hơn, vì bản-hạt có một thứ cây rất quí, là cây hồi. Quả hồi có chất thơm, là một chất có giá-trị lớn ở thương-trường. Dân thổ cấy những rừng hồi một cách rất xiêng năng: bởi vậy dân Thổ ở hạt này thì phong túc lắm.

Hạt Phú-Thọ, dân-cư sở dĩ sung túc là có cái nghề giồng thứ cây đay và cây cọ.

Ở bản-xứ có rất nhiều những cây rất đắc dụng, mỗi hạt có một thứ cây riêng, rất có ích cho người ta. Bởi thế, quan Thống-sứ mới đây, có thi hành nhiều cách để khích-khuyến các miền nhà-quê về việc cấy và việc tu-bổ những loài cây có ích. Quan Thống-sứ lưu-tâm nhất là về việc dạy bảo trẻ con những cách giồng cây.

Có lắm thứ cây mọc rất trậm trạp, có khi tới hai mươi năm trời thì lại càng có giá-trị. Lắm kẻ nghĩ bụng rằng: hai mươi năm trời, lâu quá, đợi sao được. Vậy phải vấn tâm rằng người ta sinh ra đứa con, cũng hai mươi năm trời thì