Một nguyên-ủy nữa là nhờ về Nông-công-thương Bảo-tàng viện. Quan Crévost là quản-đốc nhà Bảo-tàng này đã đem hết nghị-lực và hết sức nhẫn-nại mà dạy bảo người nhà-quê cùng là các thợ-thuyền những cách chế-hóa các đồ dùng thực tinh-xảo, cùng là cách lợi-dụng các nguyên-liệu ở bản-xứ mà chế ra những đồ-dùng thông-thường của người Âu-châu. Xưa kia người Trung-hoa không hề dạy bảo người bản-xứ làm các nghề; người Nhật-bản cũng giữ bí-mật những nghề nhà. Duy có người Đại-pháp là truyền-bá cho người bản-xứ biết làm đủ các nghề để sinh lợi mà thôi.
Cái nguyên-ủy thứ ba là cuộc chiến-tranh vừa rồi. Phần thì mười vạn người bản-xứ đi sang Đại-pháp trong mấy năm giời, đã học tập được đủ mọi nghề; phần thì những áo-quần của hơn mười vạn người bản-xứ đi sang Đại-pháp ấy, đều xuất-sản ngay tại xứ Bắc-kỳ này cả. Vả lại trong khi chiến-tranh thì việc tải hàng ở Âu-châu sang bản-xứ rất là khó-khăn. Bởi vậy người Đại-pháp ở tại xứ Bắc-kỳ này đều phải cố-sức rèn tập người bản-xứ làm các nghề, như là nghề đóng dầy, làm nón và mũ; các thứ nông-khí, các bộ máy hơi nước v v.
Bởi thế ngày nay nhà nghề xứ Bắc-kỳ này tự chế ra được nhiều thứ đồ dùng mà xưa kia chỉ có người Trung-hoa biết làm mà thôi, vả ở xứ Bắc-kỳ này khi trước không ai lưu tâm đến cả.
