kỹ-sư, các nhà bác-vật, có cái trách-nhiệm về đường khai-hóa. Lại đem sang các thứ cơ-khí rất là thần-diệu.
Cái công-cuộc trước tiên là việc họa bản-đồ bản-xứ rõ thực tinh-tế, trong bản-đồ thì một phân tây tức là 250 thước đất. Trong bản-đồ thì liệt-kê hết mọi điều mà người ta cần phải biết về bản-xứ, in bằng nhiều thứ mầu để người ta dễ nhận. Bề cao thì ghi-chép rất tinh-tường; xem trong bản-đồ thì biết đủ mọi việc, nào là dòng nước này phát nguyên từ đâu, dòng nước kia chẩy vào miền nào; nào là đất cao hơn mặt nước thuộc về những vụ nước lớn nhất là thế nào? Lại có một cuộc biên chép về nước lên xuống ở các sông, cùng là những vụ nước lên, và cái độ-lượng nước chẩy trong lòng sông, nữa v. v.
Nhờ về các việc đó mà ngày nay thực-hành được những công-cuộc giẫn thủy nhập điền một cách rất dễ dàng.
1 — Về miền gần bể. — Tại miền duyên-hải thì Chính-phủ Đại-pháp cũng làm những công-cuộc như các đời vua cùng là quan ta ngày xưa, nhưng cái phương-pháp của nhà nước Bảo-hộ thực-hành ngày nay thì đích sác hơn, lại dùng toàn những cơ-khí rất mãnh-liệt. Trước hết thì đem chia địa-hạt bản-xứ làm nhiều khu, mà các khu thì không can-thiệp gì với nhau; khu nào cũng có đê cao vòng kín. Như
