Người xưa đã có câu: « Nhất tướng công thành vạn cốt khô » Xem phần trên về thân thế, ta thấy đời làm tướng của tiên sinh không phải chém giết có một vạn người mà thôi, mà không biết là mấy vạn. Cái tâm của người khi chém giết như thế nó ra sao? Nó phải bất động như thế nào mới được. Theo tiên sinh thời sự cầm gươm giết người, há lấy ý tưởng mà biết được sao? Tất phải tự thân có tập qua sự ấy mà rồi sau mới khá tin rằng mình làm được Thiên hạ chưa ai chưa đạp qua một việc nào, mà có thể hiểu được cái lý của sự ấy. Học giả đời sau này đi cách vật, là lầm ở chỗ không tự thân xử cảnh, muốn tìm cái tri riêng cái hành, ngoài cái hành.
劉 邦 采 曰 昔 有 問 人 能 養 得 此 心 不 動 郎 可 與 行 師 否? 先 生 曰 也 須 學 過 此 是 對 刀 殺 人 事 豈 意 想 可 得? 必 須 習 其 事, 斯 節 制
352
