Trang:Viet Nam phong tuc.pdf/330

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
NÓI VỀ PHONG-TỤC XÃ-HỘI
331
 

Tuy vậy, một cách xem tướng bề ngoài, cũng chưa đủ mà biết được kẻ dở người hay, vì là nhiều người do học thức tập nhiễm mà biến đổi tâm tính, thì hay dở không quan hệ gì bề ngoài nữa.

Cho nên lại có câu rằng: tướng mạo bất thư tướng tâm.

Vậy muốn biết người, chỉ cốt xem học thức, tâm tình, tài trí, phẩm hạnh thì mới biết rõ được người.

Kìa như Yến-Anh bé nhỏ, sao lại làm nên vị tướng quốc nước Tề. Bùi-Độ thấp lùn, sao lại làm đến ngôi tể tướng nhà Đường? Tang-duy-Hàn ở đời Ngũ-đại, mặt dài mình ngắn, quái dị xấu xa, sao lại làm đến bực công phu? Mạc-đĩnh-Chi ở bên nước ta mặt quắt thân lùn, hình thù đê tiện, sao lại đỗ đến Trạng-nguyên? Xem vậy đủ biết hiền ngu sang hèn cốt ở trong lòng, chớ ở mặt mũi chân tay, chẳng qua như cái vỏ ngoài mà thôi.

Thế mới biết bề trong tốt thì dẫu bề ngoài xấu xa, cũng đủ làm nên phong lưu phú quí, mà lại làm nên người danh giá vô cùng. Mà nếu trong bụng tàn nhẫn bất nhân, kiêu ngoa bạc ác thì dẫu mặt đẹp như ngọc, mắt sáng như gương, trán nở tai to, mũi cao miệng rộng, chẳng qua cũng như mã giẻ-cùi, dù có may mà giàu có phong vận nhất thì, nhưng đê tiện vẫn hoàn cách đê tiện, trăm năm để mãi tiếng cười về sau.

Trong sách tướng của ông Ma-Y nói rằng: « Hữu tâm vô tướng, tướng tùy tâm sinh; hữu tướng võ tâm, tướng trục tâm diệt » nghĩa là có bụng không có tướng, thì