nộp 2.800 quan thì được bổ tri-phủ, 1.800 quan thì bổ tri-huyện[1].
Như thế, hễ ai có tiền là được quyền trị dân, chứ không cần có tài-năng gì cả, thành ra cái phẩm-giá của những người làm quan đời bấy giờ cũng kém dần dần đi.
4. VIỆC BINH CHẾ. Khi nhà Lê trung-hưng ra đánh họ Mạc, số quân chỉ có hơn 56.000 người mà thôi[2]. Về sau, từ lúc đánh được họ Mạc rồi, họ Trịnh chia ra làm hai thứ binh: một thứ gọi là ưu-binh 優 兵 thì lấy lính ở ba phủ đất Thanh-hóa và ở bốn phủ đất Nghệ-an, lệ cứ ba suất đinh lấy một tên lính; một thứ gọi là nhất-binh 一 兵 thì lấy lính ở tứ trấn ở đất Bắc là Sơn-nam, Kinh-bắc, Hải-dương, Sơn-tây, lệ cứ 5 suất đinh lấy một tên lính.
Lính ưu-binh thì đóng ở Kinh-thành, kén vào làm quân Túc-vệ để canh giữ những nơi đền vua phủ chúa. Những lính ấy đã được cấp cho công-điền, lại được thêm chức sắc.
Lính nhất-binh thì chỉ để đủ giữ các trấn, và hầu-hạ các quan, còn thì cho về làm ruộng, có khi nào cần dùng đến thì mới gọi, như là về đời Trịnh Doanh 鄭 楹 có lắm giặc-giã, phải đánh-dẹp nhiều nơi, thì mới gọi đến lính tứ trấn, cả thảy được độ chừng 11.500 người, chia ra làm 20 vệ. Sau lại đổi ra làm cơ, làm đội, mỗi cơ có 200 người, để 100 người ở tại ngũ, còn 100 người cho về làm ruộng, rồi cứ lần lượt thay đổi nhau mà về.
5. HÌNH-LUẬT. Hình-luật về đời ấy thì đại-khái cũng như đời Tiền Lê. Hình-pháp thì chia ra làm 5 thứ gọi là ngũ hình; xuy, trượng, đồ, lưu và tử. Nhưng trước thì tội gì cũng
- ▲ Việc bán phẩm-hàm đã có từ đời vua Dụ-tông nhà Trần và đời vua Thánh-tông nhà Lê. Nhưng mà bấy giờ chỉ cho lấy hàm mà thôi, chứ không thực chức.
- ▲ Khi vua Lê Thái-tổ ra đánh nhà Minh thì số binh bấy giờ được 25 vạn, chia ra làm 5 quân, gọi là trung-quân, tiền-quân, hậu-quân, tả-quân, hữu-quân.
Đến khi đánh-dẹp xong rồi, cho 15 vạn về làm ruộng, còn để lại 10 vạn chia làm 5 đạo gọi là đông-đạo, tây-đạo, nam-đạo, bắc-đạo và hải-tây-đạo.
