Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/318

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

hà để đánh lấy Hưng-hóa và Tuyên-quang. Thiếu-tướng Brière de l'Isle đem lữ-đoàn thứ nhất theo con đường Sơn-tây lên Hưng-hóa, rồi dàn trận ở bên này sông Đà-giang. Hai bên khởi sự đánh nhau từ sáng ngày rằm tháng 3 đến 2 giờ chiều ngày hôm ấy thì quân Pháp sang sông ở chỗ gần địa-hạt huyện Bất-bạt. Chín giờ sáng ngày 16, thì thiếu-tướng De Négrier đem lữ-đoàn thứ nhì tiếp đến, cả hai lữ-đoàn cùng hợp lực tiến lên đánh. Quân Tàu và quân cờ đen thấy thế không chống được, bèn đốt cả phố-xá, rồi bỏ thành Hưng-hóa rút lên mạn ngược. Còn bọn ông Hoàng kế Viêm thì kéo lên mạn núi, rồi đi đường thượng-đạo rút về Kinh. Trưa ngày 17 thì quân Pháp vào thành Hưng-hóa. Lập tức thiếu-tá Coronnat đem một toán quân lên đánh phá đồn Vàng.

11. LẤY TUYÊN-QUANG. Lấy xong Hưng-hóa rồi, chỉ còn có thành Tuyên-quang là chỗ quân cờ đen còn đóng giữ. Thống-tướng Millot bèn sai quân đem tàu đi dò xem sông Lô-giang tàu thủy lên được đến đâu. Đoạn rồi sai trung-tá Duchesne đem đạo quân ở Hưng-hóa và một đội năm chiếc tàu binh lên đánh Tuyên-quang. Quân của trung-tá Duchesne đóng ở Việt-trì khởi hành từ hôm mồng 3 tháng 5 đến ngày mồng 8 thì đến Tuyên-quang. Chỉ đánh độ một giờ đồng-hồ thì quân cờ đen bỏ thành chạy.

12. HÒA-ƯỚC FOURNIER. Bấy giờ tuy các tỉnh ở mạn trung-châu đất Bắc-kỳ đều thuộc về quan Pháp cai-quản cả, nhưng quân Tàu còn đóng ở Lạng-sơn, Cao-bằng và mạn Lao-kày. Bởi vậy chính-phủ Pháp muốn dùng cách giao-thiệp mà trang-trải với nước Tàu, để chính-phủ Tàu nhận cuộc bảo hộ của nước Pháp ở nước Nam cho xong. Lại nhân bấy giờ có hải-quân trung-tá Pháp tên là Fournier quen một người nước Đức tên là Détring làm quan bên Tàu coi việc thương-chánh ở Quảng-đông. Détring vốn thân với quan tổng-đốc Trực-lệ là Lý hồng Chương 李 鴻 章. Một hôm Détring gặp trung-tá Fournier nói chuyện việc hòa với nước Tàu, Détring điện về cho Lý hồng Chương biết. Hai bên đều có ý muốn cho êm chuyện.