Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/311

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

CHƯƠNG XII

CUỘC BẢO-HỘ CỦA NƯỚC PHÁP

  1. Sự phế-lập ở Huế: vua Hiệp-hòa
  2. Quân Pháp lấy cửa Thuận-an
  3. Hòa-ước năm quí-mùi (1883)
  4. Việc ở Bắc-kỳ
  5. Vua Hiệp-hòa bị giết
  6. Vua Kiến-phúc
  7. Sự đánh lấy các tỉnh ở Bắc-kỳ
  8. Lấy tỉnh Sơn-tây
  9. Lấy thành Bắc-ninh
  10. Lấy Hưng-hóa
  11. Lấy Tuyên-quang
  12. Hòa-ước Fournier
  13. Hòa-ước Patenôtre tháng 6 năm giáp-thân
  14. Việc Triều-chính ở Huế
  15. Vua Hàm-nghi

1. SỰ PHẾ-LẬP Ở HUẾ: VUA HIỆP-HÒA. Bản-triều nhà Nguyễn truyền ngôi đến hết đời vua Dực-tông thì mất quyền tự-chủ. Nước Nam tự đó thuộc về nước Pháp bảo-hộ. Nghĩa là ngôi nhà vua tuy vẫn còn, nhưng quyền chính-trị phải theo chính-phủ Bảo-hộ xếp-đặt.

Ấy cũng vì thời-đại biến-đổi mà người mình không biết biến-đổi, cho nên nước mình mới thành ra suy-đồi. Vả lúc ấy ở ngoài Bắc-kỳ thì rối-loạn, ở trong Triều thì quyền thần chuyên-chế, bởi vậy cho nên lại sinh ra lắm việc khó-khăn[1].

  1. Những chuyện ở trong Triều lúc bấy giờ, phần nhiều là lấy ở quyển « Hạnh-Thục-ca 幸 蜀 歌 » của Lễ-tân Nguyễn Nhược-thị 禮 嬪 阮 若 氏. Bà ấy là một người cung-phi của vua Dực-tông sau lại làm thư-ký cho bà Từ-dụ, cho nên những việc trong Triều bà ấy biết được rõ.