Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/307

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

khoản: 1 — nước Nam phải nhận nước Pháp Bảo-hộ; 2 — phải nhường thành-thị Hà-nội cho nước Pháp; 3 — đặt thương-chánh ở Bắc-kỳ; 4 — sửa lại việc thương-chánh ở các nơi, và giao quyền cho người Pháp cai-quản.

Bọn ông Trần đình Túc đệ những khoản ấy về Kinh. Triều-đình hội-nghị, các quan có nhiều người nói rằng: Nước ta trong còn có Lưu vĩnh Phúc 劉 永 福, ngoài còn có nước Tàu, lẽ nào lại bó tay mà chịu. Bèn trả lời không chịu.

Đến tháng 10 thì ông Trần đình Túc về Huế, ông Nguyễn hữu Độ ở lại làm Hà-Ninh tổng-đốc.

3. VIỆC CẦU CỨU NƯỚC TÀU. Triều-đình ta bấy giờ nghi nước Pháp cố ý chiếm-đoạt, và lại tưởng rằng nước Tàu có thể bênh-vực được mình, cho nên mới sai ông Phạm thận Duật 范 慎 遹 sang Thiên-tân cầu-cứu. Chẳng qua là người mình hay có cái tính ỷ-lại, cho nên mới đi kêu-cầu người ta, chớ không biết rằng người Tàu giữ nước Tàu không xong còn đi cứu ai được. Tuy vậy, không những là Tàu không cứu được mình mà lại còn muốn nhân dịp để mượn tiếng sang lấy nước mình. Xem như khi thành Hà-nội thất-thủ, quan tổng-đốc Lưỡng Quảng là Trương thụ Thanh 張 樹 清 làm mật sớ về tâu với vua nhà Thanh, đại lược nói rằng: « Nước Nam và nước Tàu tiếp giáp với nhau mà thế-lực nước Nam thật là suy-hèn, không có thể tự-chủ được nữa, vậy ta nên mượn tiếng sang đánh giặc mà đóng giữ các tỉnh ở thượng-du. Đợi khi có biến thì ta chiếm lấy những tỉnh ở về phía Bắc sông Hồng-hà ». Bởi vậy Triều-đình nhà Thanh mới sai Tạ kính Bưu 謝 敬 彪, Đường cảnh Tùng 唐 景 松 đem quân sang đóng ở Bắc-ninh và ở Sơn-tây, sau lại sai quan bố-chính Quảng-tây là Từ diên Húc 徐 延 旭 đem quân sang tiếp-ứng.

4. QUÂN PHÁP LẤY NAM-ĐỊNH. Chính-phủ Pháp trước cũng muốn thu-xếp dần dần cho xong việc bảo-hộ ở nước Nam, và cho khỏi sự chiến-tranh, nhưng sau thấy Triều-đình ở Huế không chịu, lại thấy có quân Tàu sang đóng ở