Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/200

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

CHÁNH CỬU-PHẨM:

Văn: Hàn-lâm-viện cung-phụng, chánh cửu-phẩm thơ-lại, thái-y y-chánh, tự-thừa, phủ lại-mục.

: Chánh cửu-phẩm đội-trưởng, phủ lệ-mục, chánh cửu-phẩm bá-hộ, chánh cửu-phẩm tượng-mục.

TÒNG CỬU-PHẨM:

Văn: Hàn-lâm-viện đãi-chiếu, tòng cửu-phẩm thơ-lại, tỉnh y-sinh, huyện lại-mục, chánh-tổng.

: Tòng cửu-phẩm đội-trưởng, tòng cửu-phẩm bá-hộ, huyện lệ-mục, tòng cửu-phẩm tượng-mục.

7. ĐẶT TỔNG-ĐỐC, TUẦN-PHỦ Ở CÁC TỈNH. Nguyên trước nước Nam ta chia ra làm từng trấn, có quan Trấn-thủ, hay là quan Lưu-trấn để coi việc trong trấn. Từ đời Gia-long trở đi, ở Bắc-thành và Gia-định-thành đặt quan Tổng-trấn và quan Hiệp-trấn, để coi việc quân và việc dân trong cả toàn xứ.

Đến năm tân-mão (1831) là năm Minh-mệnh thứ 12, vua Thánh-tổ mới theo lối nhà Thanh, đổi trấn làm tỉnh và đặt chức tổng-đốc 總 督, tuần-phủ 巡 撫, bố-chính-sứ 布 政 使, án-sát-sứ và lĩnh-binh 領 兵.

Tổng-đốc thì coi việc quân, việc dân, khảo-hạch quan lại, sửa-sang bờ-cõi ở trong hạt; tuần-phủ thì coi việc chính-trị, giáo-dục và giữ-gìn phong-tục; bố-chính-sứ thì coi việc thuế-má, đinh-điền, lính-tráng và triều-đình có ân trạch hay là cấm lệnh điều gì, thì phải tuyên cho mọi nơi biết; án-sát-sứ thì coi việc hình-luật và kiêm cả việc trạm-dịch bưu-chính; lĩnh-binh thì chuyên coi binh-lính.

Từ tuần-phủ trở xuống đều phải theo lệnh quan tổng-đốc. Thường thì tỉnh nào lớn, có lắm việc quan-trọng mới đặt Tổng-đốc để quản-trị cả hai ba tỉnh. Còn những tỉnh nhỏ thì chỉ đặt tuần-phủ là quan đầu tỉnh[1].

  1. Đời vua Thế-tổ nước Nam ta có 27 trấn, đến đời vua Thánh-tổ đặt thêm 4 tỉnh nữa là Hưng-yên, Ninh-bình, Hà-tĩnh và An-giang, cả thảy thành ra 31 tỉnh.