Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/133

Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

và Phan văn Lân 潘 文 璘 làm tham-tán quân-vụ để chia bớt binh-quyền. Đến khi Văn Nhậm lấy được Thăng-long, bắt được Hữu Chỉnh rồi, có ý cậy tài và ra bộ kiêu-ngạo. Ngô văn Sở đem ý ấy viết thư về nói Văn Nhậm muốn làm phản. Bắc-bình-vương lập tức truyền lệnh kéo quân kỵ, đêm ngày đi gấp đường ra Thăng-long, nửa đêm đến nơi bắt Vũ văn Nhậm giết đi, rồi truyền gọi các quan văn võ nhà Lê cho vào yết-kiến, đặt quan lục-bộ và các quan trấn-thủ, để Lê duy Cẩn làm giám-quốc, chủ-trương việc tế lễ, dùng Ngô thời Nhậm 吳 時 任 làm Lại-bộ tả-thị-lang. Còn các quan nhà Lê thì có người ở lại nhận chức, có người trốn đi, cũng có người tuẫn tiết.

Bắc-bình-vương đã đổi đặt quan quân, chỉnh-đốn mọi việc xong cả rồi, chọn ngày về Nam, để bọn Ngô văn Sở ở lại giữ đất Bắc-hà.

Vua Chiêu-thống từ khi thua trận Mục-sơn chạy về núi Bảo-lộc, rồi nay ở Hải-dương, mai ở Sơn-nam, cùng với mấy người trung-nghĩa lo sự khôi-phục, nhưng vì thế-lực mỗi ngày một kém, bề tôi như bọn Đinh tích Nhưỡng thì giở mặt làm phản, còn thì ai nấy trốn-tránh đi mất cả, bởi thế cho nên cơ-nghiệp nhà Lê đổ-nát vậy.

Nhà Lê kể từ vua Thái-tổ khởi nghĩa, đánh đuổi quân nhà Minh về Tàu, lập lại cái nền tự-chủ cho nước nhà, truyền đến vua Chiêu-tông thì bị họ Mạc cướp mất ngôi. Sau nhờ có họ Nguyễn và họ Trịnh giúp đỡ, nhà Hậu-Lê lại trung-hưng lên, truyền đến vua Chiêu-thống tức là Mân-đế 愍 帝 thì hết.

Nhà Lê làm vua, kể cả Tiền-Lê và Hậu-Lê, được 360 năm (1428-1788), trước sau sửa-sang được nhiều việc: sự học-hành, việc luật-pháp, việc canh-nông đều được mở-mang ra hơn trước. Nhưng từ khi trung-hưng lên trở về sau nhà vua bị họ Trịnh hiếp-chế thành ra có vua lại có chúa. Vua ngồi làm vì, chúa giữ cả quyền chính-trị. Đến khi nghiệp chúa suy thì ngôi vua cũng đổ vậy.