Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/90

(Đổi hướng từ Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/90)
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Năm kỷ-vị (1679) có quan nhà Minh là tổng-binh trấn-thủ đất Long-môn (Quảng-tây) Dương ngạn Địch 楊 彥 迪, phó-tướng Hoàng Tiến 黄 進, tổng-binh châu Cao, châu Lôi, và châu Liêm (thuộc Quảng-đông) là Trần Thượng Xuyên 陳 上 川, phó-tướng Trần an Bình 陳 安 平, không chịu làm tôi nhà Thanh, đem 3.000 quân cùng 50 chiếc thuyền sang xin ở làm dân Việt-nam. Chúa Hiền nhân muốn khai-khẩn đất Chân-lạp, bèn cho vào ở đất Đông-phố 東 浦 (tức là đất Gia-định). Bọn Ngạn Địch chia nhau ở đất Lộc-dã (tức là đất Đồng-nai thuộc Biên-hòa), ở Mỹ-tho (thuộc Định-tường), ở Ban-lân (thuộc Biên-hòa) rồi cày ruộng làm nhà lập ra phường-phố, có người phương tây, người Nhật-bản, người Chà-và đến buôn bán đông lắm.

Năm mậu-thìn (1688) những người khác ở Mỹ-tho làm loạn. Hoàng Tiến giết Dương ngạn Địch đi, rồi đem chúng đóng đồn ở Nan-khê, làm tàu đúc súng để chống nhau với người Chân-lạp. Vua Chân-lạp là Nặc ông Thu cũng đào hào đắp lũy để làm kế cố thủ và bỏ không chịu thần-phục chúa Nguyễn nữa.

Bấy giờ chúa Nguyễn là Nguyễn-phúc Trăn 阮 福 溱 sai quan đem quân đi đánh-dẹp, dùng mưu giết được Hoàng Tiến và bắt vua Chân-lạp phải theo lệ triều-cống.

Năm mậu-dần (1698) chúa Nguyễn là Nguyễn-phúc Chu sai ông Nguyễn hữu Kính 阮 有 鏡 làm kinh-lược đất Chân-lạp, chia đất Đông-phố ra làm dinh, làm huyện, lấy Đồng-nai làm huyện Phúc-long và Sài-gòn làm huyện Tân-bình. Đặt Trấn-biên-dinh 鎭 邊 營 (tức là Biên-hòa) và Phan-trấn-dinh 藩 鎭 營 (tức là Gia-định) sai quan vào cai-trị. Lại chiêu-mộ những kẻ lưu dân từ Quảng-bình trở vào để lập ra thôn-xã và khai-khẩn ruộng đất. Còn những người Tàu ở đất Trấn-biên (Biên-hòa) thì lập làm xã Thanh-hà 清 河, những người ở đất Phan-trấn (Gia-định) thì lập làm xã Minh-hương 明 鄉. Những người ấy đều thuộc về sổ bộ nước ta.