Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/244

(Đổi hướng từ Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/244)
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

dài; cằm hơi nhỏ, trán rộng mà thẳng, mũi cao mà tròn, hai con mắt tinh mà lành.

« Ngài hay chít cái khăn vàng mà nhỏ, và mặc áo vàng, khi ngài có tuổi thì hay mặc quần vàng đi giày hàng vàng của nội-vụ đóng. Ngài không ưa trang-sức mà cũng không cho các bà nội-cung đeo đồ nữ-trang, chỉ cốt lấy sự ăn-mặc sạch sẽ làm đẹp.

« Tính ngài thật là hiền-lành. Những người được hầu gần ngài nói chuyện rằng: một hôm ngài ngự triều tại điện Văn-minh, ngài cầm cái hoa-mai[1] sắp hút thuốc, tên thái-giám đứng quạt hầu, vô ý quạt mạnh quá, lửa hoa-mai bay vào tay ngài. Tên thái-giám sợ xanh mặt lại, mà ngài chỉ xoa tay, chứ không nói gì cả.

« Ngài thờ đức Từ-dụ 慈 裕 rất có hiếu. Lệ thường cứ ngày chẵn thì chầu cung, ngày lẻ thì ngự triều: trong một tháng chầu cung 15 lần, ngự triều 15 lần, trừ khi đi vắng và khi se yếu[2]. Trong 36 năm, thường vẫn như thế, không sai chút nào.

« Khi ngài chầu cung thì ngài tâu chuyện này chuyện kia, việc nhà việc nước, việc xưa việc nay. Đức Từ-dụ thuộc sử-sách đã nhiều mà biết việc đời cũng rộng. Khi đức Từ-dụ ban câu chi hay, thì ngài biên ngay vào một quyển giấy gọi là Từ-huấn-lục.

« Một hôm rảnh việc nước, ngài ngự bắn tại rừng Thuận-trực[3] gặp phải khi nước lụt. Còn hai ngày nữa thì có kị đức Hiến-tổ, mà ngài chưa ngự về. Đức Từ-dụ nóng ruột, sai quan đại-thần là Nguyễn tri Phương đi rước. Nguyễn tri Phương đi được nửa đường, vừa gặp thuyền ngự đương chèo lên, mà nước thì chảy mạnh, thuyền không đi mau

  1. Hoa-mai là một sợi dây làm bằng chỉ để thắp lửa mà hút thuốc.
  2. Se-yếu là đau yếu. Tiếng se ở Huế nói cách tôn kính, như vua đau thì nói vua se mình.
  3. Cách Kinh-thành chừng độ 15 cây số, ở bên bờ sông Lợi-giang, có một cái rừng cấm gọi là Thuận-trực. Chỗ ấy nhiều chim, đức Dực-tông thường ngự đến bắn ở đấy.