Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/157

(Đổi hướng từ Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/157)
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Sang năm kỷ-dậu (1789) Phạm văn Tham ở Ba-thắc đem binh xuống thuyền định ra bể về Qui-nhơn, nhưng Nguyễn vương đã sai Lê văn Câu (còn gọi Duân), Tôn thất Hội, Võ Tính, Nguyễn văn Trương hợp binh lại đánh ở Hỗ-châu, quân Phạm văn Tham không phá được vây, lại phải lui về Ba-thắc. Văn Tham chờ không thấy viện-binh, liệu thế giữ không nổi, bèn đem binh ra hàng, được ít lâu bị tội phải giết.

Từ đó toàn đất Gia-định thuộc về chúa Nguyễn cả.

3. NGUYỄN-VƯƠNG SỬA-SANG MỌI VIỆC Ở GIA-ĐỊNH. Nguyễn-vương thu-phục được đất Gia-định rồi, lập ra luật-pháp, không cho dân-gian đánh cờ bạc, lại nghiêm cấm phù-thủy và đồng-bóng để giữ phong-tục cho khỏi sự mê-hoặc.

Trước hết vương lo chỉnh-đốn những việc thuế-khóa, việc canh-nông, để lấy lương tiền nuôi tướng-sĩ và tu-bổ việc vũ-bị. Lại đặt ra các sở công-đồng để các quan văn võ hội-nghị mọi việc quốc-quân, và lo sự tiến binh đánh Tây-sơn.

4. VIỆC KHAI-KHẨN ĐIỀN-THỔ. Đất Gia-định lúc bấy giờ chi ra làm 4 doanh là: Phiên-trấn 藩 鎮, Trấn-biên 鎮 邊, Trấn-vĩnh 鎮 永 và Trấn-định 鎮 定, nhưng vì phải loạn lạc mãi, dân sự đói khổ, ruộng đất bỏ hoang, lương-thực không đủ. Nguyễn-vương bèn sai văn-thần là Trịnh hoài Đức 鄭 懷 德, Lê quang Định 黎 光 定, Ngô tùng Chu 吳 從 周, Hoàng minh Khánh 黄 明 慶 cả thảy là 12 người làm điền-tuấn-quan 田 畯 官 để khuyên-nhủ quân dân cố sức làm ruộng. Từ lính phủ binh cho đến người cùng-cố đều bắt phải làm ruộng cả. Hễ ai không chịu thì bắt phải làm lính để thay cho phủ binh.

Đến mùa lúa chín, thì cứ mỗi người cày ruộng đồng-bằng phải nộp 100 cơ[1], mà ai cày ruộng núi thì phải nộp 60 cơ trở lên. Ai nộp đủ lệ ấy, như phủ binh thì được miễn cho một năm không phải đi đánh giặc, mà dân đinh thì được

  1. Mỗi một cơ là 42 bát.