CHUYỆN LỆ-NƯƠNG
Nguyễn Thị-Diễm là người một họ lớn ở huyện Đông-sơn (Thanh-hóa) em họ ngoại của Trần Khát-Chân; cùng người đàn-bà họ Lý quê ở huyện Cẩm-giang (Hải-dương) cùng mở ngôi hàng bán phấn đối cửa nhau tại bên ngoài thành Tây-đô (Thanh-hóa). Xóm-giềng gần-gặn, tình-nghĩa ngày một thân, nhưng cả hai đều chưa con cái. Một hôm, đến động Hồ-công[1] làm lễ cầu tự, Lý-thị bảo với Nguyễn-thị rằng:
— Chúng ta ở trong phố vẫn quen thân nhau, việc đi lễ cầu-tự hôm nay lại không hẹn mà cùng giống nhau. Nếu mà hương-lửa có duyên, sau này ta sẽ cho các con sánh nên đôi lứa. Bình-dân ta lại làm bạn với bình-dân, chẳng cần phải kén chọn con ông cháu cha gì cả; nói có Sơn-thần chứng dám, tôi quyết không sai lời.
Rồi đó Nguyễn-thị quả sinh con gái đặt tên là Lệ-nương, Lý-thị quả sinh con trai đặt tên là Phật-sinh. Hai trẻ đến khi trưởng-thành, đều ham nghề nghiên-bút. Vì cớ hai bên cha mẹ thân-mật, nên họ cùng đi lại với nhau suồng-sã, thường cùng nhau xướng-họa thơ từ. Tuy kỳ cưới xin chưa định, nhưng hai tình gắn-bó, đã chẳng khác chi vợ chồng vậy.
- ▲ Ở làng Thiên-vực huyện Vĩnh-lộc Thanh-hóa.
