nhặt hạt cải của Hạ-hầu[1], phỏng anh còn khó-khăn gì nữa. Cho nên xưa nay người ta bàn về kẻ sĩ, tất trước hết xét đến đức-hạnh là vì thế. Ngày nay những người mặc áo nhà nho, đeo dải nhà nho thì lại khác hẳn. Họ thường đổi họ để đi học, thay tên để ra thi; hễ trượt đỗ thì đổ lỗi mờ-quáng cho quan chấm trường, hơi thành danh thì hợm mình tài giỏi hơn cả tiền-bối, chí-khí ngông-ngáo tính tình tráo-trở, thấy thầy nghèo thì lảng tránh, gặp bạn nghèo thì làm ngơ, không biết rằng ngày thường dắt dẫn rèn cặp, phần nhiều là cái công đức cũa thầy bạn. Vả như ta ngày xưa, dạy có đến mấy nghìn học trò, giao-du ở kinh-đô rất nhiều bè-bạn, thế mà sau ta mất, nghe có người đai vàng mũ bạc, có người quan cả ngôi cao, nhưng không hề một ai tìm đến thăm viếng mồ ta mà tưới lên một vài chén rượu. Nhân thế ta vẫn để ý đến anh lắm.
Tử-Hư nhân đem những người làm quan bấy giờ, nhất nhất hỏi về từng người một:
— Thưa thầy, ông mỗ ở ngôi trọng-thần mà tham-lam không chán, ông mỗ làm chức sư-tư mà mô-phạm không đủ, ông mỗ coi lễ mà lễ nhiều thiếu-thốn, ông mỗ chăn dân mà dân bị tai-hại, ông mỗ chấm văn mà lấy đỗ thiên-vị, ông mỗ trị ngục mà buộc tội oan-uổng; lại còn những người lúc thường bàn nói thì môi mép bẻo-lẻo, đến lúc trù-tính, quyết-định kế lớn của quốc-gia thì mờ-mịt như ngồi trong đám mây mù, thậm đến không noi theo danh, không xét theo thực, không trung với đấng quân thượng, lớn thì làm việc bán nước
- ▲ Hạ-hầu-Thắng là một danh nho đời Hán. Ông thường nói: « Kẻ sĩ chỉ sợ không sáng nghĩa kinh, nếu sáng thì lấy áo xanh áo tía dễ dàng như nhặt hạt cải ở dưới đất vậy ».
