CÁC TỈNH BỐ, ÁN, 按布省各
chef d’administration, chef du service judiciaire.
Mỗi tỉnh đều đặt Bố chánh 1, 布政; Án sát, 1 按察 Như tỉnh nào có lệ đặt Tuần phủ, thì không có Bố chánh, ấn tryện Bố chánh về Tuần phủ kiêm lảnh; như đặt Bố chánh mà thôi, thì ấn tryện Tuần phủ đều giao cho Bố chánh, Án sát hội đồng mà giữ dùng.
Hiệu Gia-long năm đầu, đặt ra có thành, dinh, trấn, đạo. Thuở ấy có chỗ đặt Cai bộ, Ký lục; có chỗ đặt Hiệp trấn, Tham hiệp, có chỗ đặt Quản đạo, Hiệp thú.
Hiệu Minh-mạng năm thứ mười hai, bải chức Hiệp trấn, Tham hiệp, đặt Bố chánh, Án sát đều một người.
Phàm trong cương lý, ở trong thì có phủ Thừa-thiên, đặt có Phủ doản, Phủ thằng, thì là trọng thủ thiện nghĩa là trọng chỗ đầu mối vậy.
Ngoài đặt 30 tỉnh, tỉnh lảnh phủ; còn phủ, thì lảnh huyện, châu.
Ti tài phú thì hủy cho Bố chánh sứ, mà phải tùng Tổng đốc, Tuần phủ. Có khi đặt Tổng đốc kiêm Tuần phủ; có khi đặt Tuần phủ kiêm Bố chánh, mà không tùng Tổng đốc; cũng có tỉnh không đặt Tổng đốc, Tuần phủ, để cho Bố chánh hay việc mà thôi; ấy là nhơn địa thế, tùy theo sự thể, định làm cương lý, dụng thổ dụng dân nhi tác chi cống phú nghĩa là dùng đất dùng dân mà phân ra lính thuế vậy.
Hiệu Minh-mạng năm thứ mười hai, lại nghị chuẩn, các Bố chánh, Án sát, hễ có việc phải tâu, phải tư, thì phải cho