Trang:Quoc van trich diem 1930.pdf/14

Trang này cần phải được hiệu đính.

XII

III. — THỜI KỲ THỨ BA

LÊ, NGUYỄN
(Tự thế-kỷ thứ XV đến thế-kỷ thứ XIX)

Trong thời kỳ này Hán-học có hai điều đặc-sắc:

a) Hán-học thịnh mà phật-học suy.

b) Học đạo-lý thiền ra học từ-chương.

1º — Đời Hậu-Lê. — Phụ nhà Mạc và các chúa Nguyễn

Lê Thái-tổ (1428 - 1433): lập Quốc-tử giám, mở nhà học và đặt các giáo-chức ở các phủ lộ.

1429: đặt khoa minh-kinh để chọn nhân-tài.

Lê Thái-tôn: định lệ thi hương thi hội.

1442: mở khoa thi tiến-sĩ.

Lê Thánh-tôn: đặt một hội văn-học là Tao-đàn nhị thập bát tú 騷壇二十八宿.

1484: dựng bia tiến-sĩ.

Thi-gia	$\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\\\ \ \end{matrix}}\right.}$	Lê Thánh-Tôn	黎聖宗	$\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}$	Thi tập^[1]
					Thân chinh ký sự	親征記事
		Nguyễn-bỉnh-Khiêm	阮秉謙	:	Bạch-vân thi tập	白雲詩集

Văn-gia	$\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \\\ \ \end{matrix}}\right.}$	Nguyễn-Trãi	阮廌	$\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\\\ \\\ \ \end{matrix}}\right.}$	Quân trung từ mệnh		軍中詞命
					Bình Ngô đại cáo *		平吳大誥
					An-nam Vũ-cống		安南禹貢
					Ức-trai toàn tập		抑齋全集
		Thân-nhân-Trung	申仁忠		$\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}$	Thiên-nam dư hạ tập	天南餘暇集^[2] *
		Đỗ-Nhuận	杜潤
		Lê quý-Đôn	黎貴惇	$\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\\\ \\\ \\\ \\\ \ \end{matrix}}\right.}$	Vân-đài loại ngữ		雲臺類語
					Thánh mô hiền phạm		聖謨賢範
					Hoàng Việt văn hải		皇越文海
					Kiến văn tiểu lục		見聞小錄
					Thượng-kinh phong vật chí,
					上京風物誌 v. v.
		Nguyễn-Dư	阮嶼:		Truyền kỳ man lục		傳奇漫錄^[3]
		Vũ-Quỳnh	武瓊:		Lĩnh-nam trích quái		嶺南摘怪
		Bùi-huy-Bích	裴輝壁	:	Lữ trung tạp thuyết		旅中雜說^[4]