ấy đều can-thiệp đến sự sinh-hoạt của người. Đó là cái lòng tín-ngưỡng của dân-tộc nào lúc đầu cũng thế cả.
Đã có người, lại có quỉ, có thần, thì tất là có một cái thế-lực nào nữa rất to hơn, chủ-trương cả toàn-thể trong vũ-trụ. Cứ lý tự-nhiên mà suy ra: nhà có cha, nước có vua, thiên-hạ có đế, thì vũ-trụ phải có một đấng nào làm chủ. Nhưng vũ-trụ mênh-mông mà chỗ nào cũng thấy tầng trời xanh-xanh bao-bọc khắp cả mọi nơi, người ta mới nghĩ ra ông Trời. Chắc lúc đầu người Tàu cũng cho ông Trời như là một ông Nguyên-hậu ở dưới trần-gian này, vậy nên mới gọi ông Trời là Đế, hay là Thượng-đế. Thượng-đế ở trên trời cai-quản cả bách thần và vạn vật ở trong vũ-trụ, và lại là một đấng chí-nhân hay thương dân. Kinh Thi nói rằng: « Hoàng hỹ Thượng đế, lâm hạ hữu hách, giám quan tứ phương, cầu dân chi mạc 皇 矣 上 帝， 臨 下 有 赫， 監 觀 四 方， 求 民 之 莫: Đức Thượng-đế rất lớn, soi xuống dưới rất rõ-ràng, xem xét bốn phương để tìm sự khốn-khổ của dân mà cứu giúp. » Vậy nên người ta bao giờ cũng phải kính và sợ Trời. Kính Trời và sợ Trời là cơ-bản đạo-đức của người Tàu.
Tư tưởng về vũ-trụ. — Nhưng đó vẫn là cái quan-niệm thuộc về phần hình-thức, chưa
