Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

274
NHO-GIÁO


矣 乎,民 鮮 能 久 矣!: Đạo trung-dung rất khó lắm vậy ôi, đã lâu nay ít người theo được vậy! »

Trung-dung là đạo rất khó theo, vì người tài giỏi thì thường hay quá mất cái vừa phải, mà người ngu hèn thì lại bất-cập, cho nên Khổng-tử nói rằng: « Đạo chi bất hành giã, ngã tri chi hỹ: trí giả quá chi, ngu giả bất cập giã; đạo chi bất minh giã, ngã tri chi hỹ; hiền giả quá chi, bất tiếu giả bất cập giã. Nhân mạc bất ẩm thực giã, tiển năng tri vị giã 道 之 不 行 也,我 知 之 矣:知 者 過 之,愚 者 不 及 也;道 之 不 明 也,我 知 之 矣:賢 者 過 之,不 肖 者 不 及 也.人 莫 不 飲 食 也,鮮 能 知 味 也: Đạo mà không thi-hành ra được, ta đã biết tại sao rồi: người trí giả thì quá đi, kẻ ngu giả thì bất cập; đạo mà không sáng rõ ra được, ta đã biết tại sao rồi: người giỏi thì quá đi, người không giỏi thì bất cập. Người ai chẳng ăn uống, nhưng ăn uống mà biết mùi, thì ít lắm vậy ». Đạo trung-dung khó như thế, cho nên người nào không hiểu hết ý nghĩa, cho là tầm-thường, không có phần cao-minh. Nhưng xét kỹ ra, đạo ấy là đạo của người quân-tử, mà người quân-tử như ta đã bàn ở mục trên, là bậc người hoàn-toàn, có cái đức-độ rất rộng. Phải thật là quân-tử mới trung-dung được, chứ không thì chỉ là mượn tiếng trung-dung mà thôi.