có hạt. Người đi học cũng vậy, có người đi học mà không giỏi, có người học giỏi mà cái hạnh không ra gì. Vậy nên người đi học cần phải cố gắng để sửa mình cho thành người có tài năng và có đức hạnh. Sự cố gắng ấy là một điều trọng-yếu trong sự học. Sách Trung-dung nói rằng: « Bác học chi, thẩm vấn chi, thận tư chi, minh biện chi, đốc hành chi. Hữu phất học, học chi phất năng, phất thố giã. Hữu phất vấn, vấn chi phất tri, phất thố giã. Hữu phất tư, tư chi phất đắc, phất thố giã. Hữu phất biện, biện chi phất minh, phất thố giã. Hữu phất hành, hành chi phất đốc, phất thố giã. Nhân nhất năng chi, kỷ bách chi; nhân thập năng chi, kỷ thiên chi. Quả năng thử đạo hỹ, tuy ngu tất minh, tuy nhu tất cường 博 學 之，審 問 之，慎 思 之，明 辨 之，篤 行 之．有 弗 學，學 之 弗 能，弗 措 也．有 弗 問，問 之 弗 知，弗 措 也．有 弗 思，思 之 弗 得，弗 措 也．有 弗 辨，辨 之 弗 明，弗 措 也．有 弗 行，行 之 弗 篤，弗 措 也．人 一 能 之，己 百 之；人 十 能 之，己 千 之．果 能 此 道 矣，雖 愚 必 明，雖 柔 必 彊: Học cho rộng, hỏi cho kỹ, nghĩ cho cẩn-thận, phân-biện cho sáng rõ, làm cho hết sức. Có điều không học, nhưng đã học điều gì mà không hay, không thôi. Có điều không hỏi, nhưng đã hỏi điều gì mà không biết, không thôi. Có điều không nghĩ, nhưng đã nghĩ điều gì mà không được,
Trang:Nho giao 1.pdf/175
179
NHO-GIÁO
