Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

151
NHO-GIÁO


sáu bảy đứa trẻ con, rủ nhau đi tắm sông Nghi, hóng gió nền Vũ-vu, rồi hát mà về.

— Phu-tử thở dài mà than rằng: « Ta cũng thích như Điểm vậy. » (Luận-ngữ: Tiên-tiến XI).

Tử-Lộ nói hăng-hái quá độ, cho nên Ngài mỉm cười có ý chê. Cầu và Xích tuy lời nói có khiêm-tốn, nhưng người nào cũng khu-khu về công việc. Duy chỉ có Điểm là có cái chí thích-hợp với cái sinh-thú ở đời và cái ý « đối thời dục vật 對 時 育 物 », cho nên Khổng-tử mới khen là đồng-chí với mình.

Đạo của Khổng-tử là dạy người ta cầu lấy cái vui ở đời khiến cho lúc nào trong bụng người ta cũng thản-nhiên vui-vẻ, không có lo-sợ buồn-rầu gì cả. Cái gì người ta vui cười, thì mình vui cười như người ta, xong đó rồi thôi, không bận-bịu lo-sợ điều gì nữa. Người quân-tử cứ tùy cảm nhi ứng, tùy ngộ nhi an 隨 感 而 應,隨 遇 而 安 » nghĩa là gặp cái gì cảm đến thì ứng-thuận ngay, gặp cảnh-ngộ nào cũng vui-thú được, « vô nhập nhi bất tự đắc yên 無 入 而 不 自 得 焉: không vào cái cảnh-ngộ nào mà tự mình không có cái thú. » Không lo được lo mất, bao giờ cũng có cái sinh-thú áng-nhiên, thật là một cách ở đời rất vui-thú, rất sung-sướng vậy.