Trang:Nam Phong Tạp Chí 2.pdf/11

Trang này cần phải được hiệu đính.
87
LUẬN-THUYẾT

trong thế-giới, thì biết nước ấy giầu có là chừng nào. Ấy là tiền vàng, còn những tiền chứa ở các nhà ngân-hàng, không dầy hai năm mà tăng thêm lên vạn triệu. Dân Mĩ thực là giầu quá. Như người mạnh khỏe quá lo ứ máu, nước Mĩ cũng giầu có quá mà lo ứ vàng. Cái vàng ấy chỉ đợi có dịp đem sang giúp các nước đồng-minh, nay cái dịp đã đến tất được thỏa lòng giùm đỡ.

Về đường kinh-tế thì ai cũng biết từ khi khai chiến đến giờ nước Hoa-kỳ giúp cho đồng-minh được nhiều lắm. Hiện đầu năm nay hơn 6 nghìn nhà máy chỉ đức súng đúc đạn riêng cho đồng-minh thôi. Có nhiều nhà như những nhà máy thép ở Bethleam cùng Pensylvanie đã tăng cái sản-số lên gấp mười lần khi thường, năm 1914 dùng đến 7 vạn 1 nghìn người. Cái sản-số thép của nước Mĩ hiện nay là 33 triệu tấn, trước khi chiến-tranh có 23 triệu mà thôi. Những một năm ngoái các nước đồng-minh mua thép của nước Mĩ đã 11 triệu tấn rồi.

Còn những thức khác thì như đồng mua tới 900 triệu phật-lăng, đạn-được 2 nghìn 2 trăm triệu, các nước nước toan (acides) cũng những hóa-học-phẩm 620 triệu, kẽm 220 triệu. đó là trong một năm ngoái nước Mĩ bán cho đồng-minh bấy nhiêu thứ. Nửa năm về cưối lại còn nhập-cảng vào Âu-châu được tới 400 triệu phật-lăng xe hơi (xe ô-tô).

Nước Hoa-kỳ nay đã vào cuộc với đồng-minh thì cái sự giúp về đường kinh-tế ấy có sẽ giảm bớt đi chút nào không ? Thiết-tưởng rằng không. Vì nước Hoa-kỳ tuy từ nay phải để giành lấy một phần sản-vật để cung-dụng về lục-quân thủy-quân của mình mà không thể đem bán hết cho đồng-minh như trước được, song lại mở thêm nhiều nhà máy nữa ra, cực lực chế-tạo, thì không những bù được cái thiệt-thòi cho các nước Đồng-minh mà lại giúp thêm được hơn trước nữa cũng có. Bộ Kinh-tế (Board of Trade) nước Mĩ đã ước chỉ trong mấy tuần-lễ thì mở thêm được ít ra là 8 nghìn nhà máy mới nữa.

Như thế thì người Mĩ vừ làm cho mình mà vừa giúp cả cho đồng-minh nữa. Vì dù nước Mĩ chỉ giúp đồng-minh được về đường lý-tài kinh-tế thôi, thì sự giúp ấy cũng là to-tát lắm rồi. Tổng-thốn Wilson đã nói : « Người Mĩ trong cuộc sinh-tồn cạnh-tranh đã có cái nghị-lực không ai địch nổi, nay cũng lại đem cái nghị-lực ấy ra mà cùng với các nước đồng-minh chống-giữ cho sự Tự-do của thế-giới. »

(Dịch báo tây)