finitè dicitur : v. g. mấy người ? quot homines ? mấy người làm vậy, quot quot homines ejusmodi ; bán mấy, quanti vel quo pretio venditur ; bán mấy mấy, quoquo venditur pretio ; subauditur antè illam nomen gía, id est pretium, quod quandòque exprimitur ; v. g. bán gía mấy mấy. Thứ mấy, quo ordine, seu quotus ; mấy thuở, quot occurrunt tempora in quibus. De remoto tempore hæc dicitur, mấy khi, idem, vel quoquo tempore ; mấy lăm, quantùm copiæ collectivè sumptæ et numero non distinctæ ; hết mấy, quot insumuntur, consumuntur, absolvuntur ; hết mấy lăm, quanta absolvuntur, consumuntur, &c. chẳng hết mấy lăm, non multùm seu tantillùm insumitur, &c. mấy, absolutè vel là mấy, in fine alicujus membri negativi posita, significat tàm ; v. g. chẳng giàu là mấy, non tàm dives.
Mần răng et mần rứa, aut mần ri, prima idem est ac làm sao, secunda ac làm vậy, tertia ac làm vầy, (Vide Làm.) Jam dixi quod in pluribus locis non habentur ut urbanæ, sunt alii verò qui dicunt illas urbanas ese et etiam aulicas, hoc verum fortassè erat in transacto sæculo, nùnc usui provinciæ consule.
Mẽ, est interjectio admirantis ex re quæ quasi impossibilis aut difficillima, fit possibilis, facilis, vel è contrà.
Miễn, dummodò ; miễn là, idem ; miễn chấp, ne statuas, ne imputes, seu excusatum habeus.
Mình, aliquandò pro suî, sibi, se, suus, a, um ; aliquandò pro tu ipse, tu ipsa ; quamvis istam habeat significationem, tamen nunquam sumitur pro secundâ personâ, sed pro tertiâ in genere, uti apud latinos, tu vides, tu ignoras ; nisi quandò uxor suum maritum, aut æquales indignanter suos alloquentes, eos convenienti pronomine vocare erubescant.
Mới, modò pro recenter, modò pro tandem, vel tandem incipere, modò pro novus, a, um.
Mong, paulo post, jam jam, jam ferè.
NOMINA NUMERALIA.
Một, hai, ba, bốn, năm, sáu, bảy, tám, chín, mười, mười một, mười hai, mười ba, mười bốn, mười lăm, mười sáu, &c. hai muwoi, hai mươi mốt, hai mươi hai, &c. hai mươi lăm, hai mươi sáu, &c. ba mươi, ba mươi mốt, &c. ba mươi lăm, &c. bốn mươi, bốn mươi mốt, &c. bốn mươi lăm, &c. et sic usque ad centum. Một trăm, trăm mốt, trăm hai, &c. trăm năm, trăm sáu, &c. trăm mười, trăm mười một, trăm mười hai, &c. trăm mười lăm, &c. trăm hai mươi, trăm hai mươi mốt, &c. trăm hai mươi lăm, &c. trăm ba mươi, &c. trăm ba mươi lăm, &c. et sic usque ad mille ; ngàn, ngàn mốt, &c. ngàn năm, &c. ngàn mười lăm, &c. ngàn hai mươi, ngàn hai mươi mốt, &c. ngàn hai mươi lăm, &c. et sic usque ad myriadem seu decem millia ; một muôn, myrias, &c.
Ad numeranda reliqua majora eodem modo prosequendum est ; post quatuor pro quinque semper năm ; post quatuordecim, viginti quatuor, triginta quatuor, &c. pro quinque seu quindecim, viginti quinque, &c. semper lăm, mười lăm, hai mươi lăm, &c. ; post decem pro uno semper một ; post viginti, triginta, quadraginta, &c. post chục, id est decas, hai chục, &c. post centum, mille, myriadem, &c. pro uno semper mốt, pro decem, semper mười, post decem pro aliis decem semper mươi, ut hai mươi, ba mươi, &c.
Extra seriem numerandi, idest non incipiendo à một, hai, ba, bốn, &c. loco decem potest poni chục, et vox chục etiam dicitur de hominibus ; loco quindecim, viginti quinque, triginta quinque, &c. potest poni, một chục rưỡi, hai chục rưỡi, ba chục rưỡi, &c. non verò một chục năm, hai chục năm, &c. ante chục, trăm, ngàn, &c. singulariter sumptas in loquendo vivâ voce præponitur một vel non, ad libitum cujusque ; sed in scriptis ad majorem claritatem semper debet poni. Extra seriem trăm mốt, intelligunt centum et decem ; trăm hai, centum et viginti ; trăm tư, non verò trăm bốn, centum quadraginta ; trăm rưởi, centum quinquaginta ; non dicitur trăm năm ; eodem modò ngàn mốt, intelligunt, mille et centum ; ngàn hai, mille et ducenta ; ngàn tư non verò ngàn bốn, mille et quadringenta ; ngàn rưởi, non verò ngàn năm, mille et quingenta, et sic de reliquis numeris majoribus. Extra seriem si velimus indicare centum et unum aut duo, &c. mille et unum aut duo, &c. necessarium nobis est post một vel hai, &c. immediatè nomen aut pronomen illius rei de quâ agitur apponere : ut một trăm một gịa, centum et unus modius gịa dictus ; một ngàn hai cái, mille et duæ res de quibus anteà fiebat sermo.
Porrò Anamitæ nostri hos tantùm numeros vulgò habent ; nempè một = 1 ; mười = 10 ; trăm = 100, ngàn
