Trang:Au hoc khai mong.pdf/31

Trang này đã được phê chuẩn.
— 4 —

1. Tại thượng bất kiêu, cao nhi bất nguy; chế tiết cẩn độ, mãn nhi bất dật. Cao nhi bất nguy, sở dĩ trường thủ quí dã; mãn nhi bất dật, sở dĩ trường thủ phú dã. Phú quí bất lị kỳ thân, nhiên hậu năng bảo kỳ xả tắc, nhi hòa kỳ nhơn dân; cái chư hầu chi hiếu dã. — 2. Thi vân: Chiến chiến căn căn! như lâm thâm uyên, như lý bạc băng!

Khanh đại phu chương đệ tứ.

1. Phi tiên vương chi pháp phục, bất cảm phục; phi tiên vương chi pháp ngôn, bất cảm đạo; phi tiên vương chi đức hạnh, bất cảm hành. Thị cố phi pháp, bất ngôn; phi đạo, bất hành. Khẩu vô trạch ngôn; thân vô trạch hạnh. Ngôn mãn thiên hạ, vô khẩu quá; hành mãn thiên hạ, vô oán ác.[1] Tam giả bị hĩ; nhiên hậu năng thủ kì tông miếu, cái khanh đại phu chi hiếu dã. — 2. Thi vân: Túc dạ phỉ giải, dĩ sự nhứt nhơn.

Sĩ chương đệ ngũ.

1. Tư ư sự phụ dĩ sự mẫu, nhi ái đồng; tư ư sự phụ dĩ sự quân, nhi kỉnh đồng. Cố mẫu thủ kỳ ái, nhi quân thủ kỳ kỉnh; kim chi giả phụ dã.[2] Cố dĩ hiếu sự quân tắc trung; dĩ kỉnh


1. Ở trên chẳng kiêu, (thì) cao mà chẳng hiểm nghèo; xài phí dè dặt (có chừng có đỗi, thì) đầy mà chẳng tràng. Cao mà chẳng hiểm nghèo, thì là đều đặng mà bền giữ ngôi sang vậy; đầy mà chẳng tràng, thì là đều được mà bền giữ phận giàu vậy. Giàu sang chẳng xa mình ta, thì mới giữ nền xã tắc ta được, mà hòa nhơn dân ta; ấy là hiếu của bực chư hầu vậy. — 2. Kinh thi rằng: E sợ dè dặt, như đến vực sâu, như bước (trên) giá mỏng!

Bài quan khanh quan đại phu, thứ tư.

1. Chẳng phải đồ mặc theo phép các vì vua trước, (thì) chẳng dám mặc; chẳng phải lời nói theo phép các vì vua trước, (thì) chẳng dám nói; chẳng phải việc làm theo đức hạnh các vì vua trước, (thì) chẳng dám làm; ấy nên chẳng phải phép chẳng nói; chẳng phải đạo chẳng làm. Miệng khỏi lựa lời; mình khỏi lựa nết. Nói cùng trong thiên hạ (mà) miệng khỏi lỗi lầm; làm cùng trong thiên hạ (mà) khỏi (mang) oán khỏi (chịu) xấu. Ba (đều) ấy đủ vậy; rồi sau giữ được chỗ tông miếu mình; ấy là lòng thảo của (quan) khanh (cùng quan) đại phu (hàng quan lớn) vậy. — 2. Kinh thi rằng: Ngày đêm chẳng trễ nải, đặng mà thờ một người (là vì thiên tử).

Bài kẻ sĩ, thứ năm.

1. Nhơn (theo việc) phụng sự cha mà phụng sự mẹ, (thì lòng) thương đồng (đều); nhơn (theo việc) phụng sự cha mà phụng sự vua, (thì lòng) kính đồng (đều). Cho nên mẹ được lòng mình thương, còn vua được lòng mình kính, kẻ gồm (cả hai) lòng ấy là cha vậy. Cho nên lấy lòng thảo phụng sự vua thì (được) trung; lấy lòng kính


  1. Trịnh thị viết: Lễ pháp chi ngôn, yên hữu khẩu quá; đạo đức chi hạnh, sự vô oán ác.
  2. Cựu thuyết viết: Nhập sỉ bổn dục an thân, phi tham vinh quí dã. Nhược dụng an thân chi tâm tắc vi trung dã. Nhược dụng tham vinh chi tâm tắc phi trung dã.