Trang:Au hoc khai mong.pdf/19

Trang này đã được phê chuẩn.
— 16 —

thất kỳ quốc. Đại phu hữu tránh thần tam nhân, tuy vô đạo, bất thất kỳ gia. Sĩ hữu tránh hữu, tắc thân bất li ư lịnh danh. Phụ hữu tránh tử, tắc thân bất hảm ư bất nghĩa. Cố đang bất nghĩa, tắc tử bất khả dĩ bất tránh ư phụ; thần bất khả dĩ bất tránh ư quân. Cố đang bất nghiả tắc tránh chi. Tùng phụ chi lịnh, hựu yên đắc vi hiếu hồ?

Cảm ứng chương đệ thập lục.

1. Tử viết: Tích giả minh vương sự phụ, hiếu; cố sự thiên, minh; sự mẫu, hiếu; cố sự địa, sát.[1] Trưởng ấu thuận, cố thượng hạ trị. Thiên địa minh sát, thần minh chương hĩ.[2] Cố tuy thiên tử tấc hữu tôn dã: ngôn hữu phụ dã; tấc hữu tiên dã: ngôn hữu huinh dã. Tông miếu trí kỉnh, bất vong thân dã. Tu thân thận hạnh, khủng nhục tiên dã. Tông miếu trí kỉnh, quỉ thần trứ hĩ. Hiếu để chi chí, thông ư thần minh,[3] quang ư tứ hãi, vô sở bất thông. — 2. Thi vân: Tự tây tự đông, tự nam tự bắc, vô tư bất bặc.

Sự quân chương đệ thập thất.

1. Tử viết: Quân tử, chi sự thượng dã, tấn tư tận trung, thối tư bổ quá, tướng thuận kỳ mỷ, khuôn cứu


mất nước mình; (quan) đại phu có tôi (hay) can gián ba người, dầu không đạo (đức cũng) chẳng mất nhà mình; (kẻ) sĩ có bạn (hay) can gián, thì mình chẳng lià (xa) nơi danh (tiếng) tốt; cha có con (hay) can gián, thì mình chẳng sa nơi (đàng) chẳng (phải đạo) nghĩa. Cho nên phải (là) chẳng (đạo) nghĩa, thì con chẳng nên mà chẳng can gián nơi cha, tôi chẳng nên mà chẳng can gián nơi vua: Cho nên phải (là) chẳng đạo nghĩa, thì can gián đó. Theo lịnh của cha lại đâu đặng là thảo vậy.

Bài có hiếu được cảm ứng, thứ mười sáu.

1. (Đức phu) tử rằng: Xưa kia, (các vì) vua sáng thờ cha có hiếu; cho nên, thờ Trời (được) rỡ ràng, thờ mẹ (có) hiếu, cho nên thờ Đất (soi) xét (kĩ lưởng). Lớn nhỏ êm; cho nên trên dưới (được) trị (yên). Trời đất được rỡ (ràng) xét nét (kĩ lưỡng), vì thần minh sáng chói vậy; cho nên dầu vì thiên tử ắt có chỗ tôn (kính) vậy, (là) nói có (cô bác như) cha vậy; ắt có (kẻ) trước (mình) vậy, (là) nói có đàng anh vậy. Chỗ tông miếu rất kính, chẳng quên (người) thân vậy; sữa mình dè nết, e (sợ) nhục (nhã kẻ) trước vậy. Chỗ tông miếu rất kính, (thì) (được) rỏ ràng vậy. (Lòng) thảo (lòng) thuận nó (được) đến (nơi), (thì) thông (tới) (vì) thần minh, (thì) sáng (tới) bốn biển; không chỗ (nào) chẳng thông thấu. — 2. Kinh thi rằng: Từ tây từ đông, từ nam từ bắc, không lo chẳng (ai) phục (sự).

Bài thờ vua, thứ mười bảy.

1. (Đức phu) tử rằng: Xưa kia, (người) quân tử (là) kẻ thờ (bề) trên vậy, tới (làm quan thì) lo hết (lòng) trung, về (quê thì) lo chữa lỗi (vua), giúp theo (chỗ) tốt của người, sữa ngăn


  1. Tư mả quang viết: Vương giả, phụ thiên mẫu địa; sự phụ kiếu, tắc tri sở dỉ sự thiên, cô viết minh; sự mẫu hiếu, tắc tri sở dỉ sự địa, cô viết sát.
  2. Hình bính viết: Minh vương chi sự thiên địa, ký năng minh sát, tất trí phước ứng, tắc thần minh chi công chương kiến. Vị âm dương hòa, phong võ thời, nhơn vô tật lệ, thiên hạ an ninh dã.
  3. Tư mã quang viết: Thần minh giả, thiên địa, chi sỡ vi dã; vương giả tri sở dĩ sự thiên địa, tắc thần minh chi đạo, chiêu chương khả kiến hĩ.