Trang:Đại Nam quấc âm tự vị 1.pdf/322

309

ĐOÁN

---

兌	Đoài. c. Một dấu trong 8 quẻ, chỉ nghĩa là nước núi.

 Hướng-. Hướng tây.

 Gió-. Gió tây, gió thu.

 Xứ-. Tên xứ ở về tây bắc dải Bắc-kỳ.

 Đồng-. Hiểu là tỉnh Hải-dương.

端	Đoan. c. Đầu, mối; chính đính, giao, hứa.

 -thệ. Giao ngôn, thề thốt, (sẽ giữ lời nói, sẽ làm như lời nói).

 -cử. id.

 -đầu. Một nghĩa là thề mình sẽ chịu mất đầu; một nghĩa là đầu mối, như nói:Vị thuốc đoan đầu, thì hiểu là vị trọng, mắt tiền.

 Giao-. Giao chắc, thề nguyền.

 Cam-. Hứa chắc, chịu chắc. Lập cam đoan, làm tờ cam đoan thì là làm giấy xưng mình không làm quấy nữa.

 Đá-. Biến huyển. (Coi chữ đá).

 Dị-. (Coi chữ dị).

 |  陽  -dương. Ngày mồng năm tháng năm Annam, là ngày ông Khuất nguyên nhảy xuống sông La-giang mà chết.

 |  午  -ngủ. id.

 |  倪  -nghẽ. Đầu đuôi, gốc gọn.

 |  履  |   Lý-. Ngày mồng một tết.

 Đa-. (Coi chữ đa).

 Khai-. Mở đầu, bày việc, khảy mỏ.

 Khải-. id.

 Tạo-. Gây dựng ra trước. 造 端 乎 夫 婦 Tạo đoan hồ phu phụ. Gây giềng mối tại nơi vợ chồng; chỉ nghĩa việc vợ chồng là căn bổn.

 -chính. Nết na, ngay thật. Thấy lời đoan chính dễ nghe, chàng càng thêm nể, thêm vi mười phần. (Túy kiều).

 -trang. Nghiêm trang, vẹn vẽ.

斷	Đoạn. c. nDứt rồi; dứt ra từ khúc; dứt đi.

 Dứt-. Chặt ra từ đoạn; hở khoản.

 Đứt-. Đứt ra từ khúc; không liền nhau.

 Chặt-. Chặt ra từ đoạn.

 Từ-. Từ khúc.

 Đã-. Đã rồi, đã dút.

 -việc. Rồi việc, xong việc.

 -trường. Đau đớn đứt ruột; số phận phải chịu vì tình vì nghĩa. Số đoạn trường.

 -thì. Rồi thì, rồi đó.

 |  賣  -mãi. Bán đứt.

 Đành-. Dứt tình, chẳng còn thương tưởng; nhẫn quá.

 Đòi-. Nhiều khúc. Thắt ruột tâm đòi đoạn héo don(?).

 Ghe-. id. Ghe đoạn gian nan.

 Nhiều-khúcnổi(?). Nhiều điều cực khổ, nhiều khi khốn cực.

義  |  親 踈 只 爲 錢  Nghĩa-thân sơ,chỉ vị tiền. Nghĩa dứt, bà con xa nhau, chẳng qua là tại tiền của.

段	Đoạn. c. Một khúc, một lối, một phần.

 -sách. Một lối sách.

 -dây. Một khúc dây.

 Đi một ―. Đi một chặng, một đỗi.

 Hàng-. Hàng bông hoa ít thước làm ra một hai áo.

 Thể-. id.

斷	Đoán. c. Xét định, phân xử.

 Quyết-. Quyết chắc.

 Xét-. Xét định.

 Xử-, hoặc ― xử. id.

 Phân-. id.

 Chiết-. id.

剛  |   Cang-. Vững vàng, mạnh mẽ, quả quyết.

閒  |   Gián-. Hở đứt, không liền nhau.

 Lý-. Lẽ mình xét nghĩ ra, lẽ mình nhứt định.

 Sách-. Sách nói về việc đạo Thiên chúa.

 |  簽  ― xăm. Cắt nghĩa lời nói trong xăm là lời nói hình bóng có nhiều ý nghĩa, cho biết việc lành dữ thế nào.

 ― kiện. Xử kiện.

 -việc. Tính việc cho xuôi.

 -quẻ. Cắt nghĩa quẻ bói.

果  |   Quả-. Kiến thức, vững vàng.

 -tội. Xử tội, định tội, nói làm sao là tội.

 -phước. Định làm sao là được phước. Người hay đoán tội, đoán phước