Luân lý giáo khoa thư - Lớp Sơ đẳng/II/4
4. — Sổ chi thu.
Ở Bắc-kỳ, các xã cải-lương thì mỗi xã có một sổ chi thu, nghĩa là sổ dự-định những khoản chi tiêu, thu nạp, đồng niên tự mồng một tháng giêng đến ba-mươi-mốt tháng chạp tây. Sổ chi thu ấy do chánh hương-hội, thư-ký và lý-trưởng dự-định, rồi đem trình hương-hội xét định. Đoạn, lý-trưởng đem sổ lên trình quan phủ hay quan huyện để đệ bẩm lên quan tỉnh. Quan tỉnh tư sang quan Công-sứ để duyệt-y. Khi quan Công-sứ duyệt-y rồi, thì sổ ấy mới thi-hành được. Sổ ấy phải làm hai bản[1], một bản hương-hội giữ, một bản lưu tại tòa Sứ. Khi chưa hết năm mà muốn thay đổi gì trong sổ ấy, thì phải có quan Công-sứ chuẩn-y cho mới được.
Những khoản thu vào chia làm hai thứ: một thứ gọi là thường-thu như tiền hương-lệ, tiền cheo, tiền khao, tiền vọng, liền bán ngôi-thứ, tiền lợi-tức, thuế trâu bò, thuế thổ-trạch, tiền phạt, tiền ngoại-phụ, v.v...; một thứ gọi là bất-thường-thu như tiền Nhà-nước trợ cấp cho.
Những khoản chi ra cũng phân ra số thường-chi như tiền chi vào những khoản công ích, tiền làm và tu-bổ công quán, tiền chi về khoản tế-tự, v.v... và số bất-thường-chi là khi tiền thường-thu hàng xã không đủ hay khi gặp đói kém phải phát chẩn hoặc làm nhà cửa về việc công ích.
Quyền chủ-trương việc chi thu do ở chánh hương-hội. Tiền thu vào, chi ra, do người thủ-quỹ.
Hết năm cộng sổ mà còn dư tiền ra, thì đem vào sổ chi thu năm sau.
Toát yếu. — Ở Bắc-kỳ, các xã cải-lương thì mỗi xã có một
sổ chi thu hương-hội làm, do quan Công-sứ duyệt-y. Sổ chi thu
Thư-ký hương-hội.
ấy dự-định các khoản chi ra thu vào trong một năm. Chánh
hương-hội chủ-trương việc chi thu, còn tiền thu vào chi ra thì
do người thủ-quỹ.
Câu hỏi. — Sổ chi thu là gì? — Ai làm sổ chi thu? — Ai duyệt-y sổ ấy? — Tiền thu vào thì có những khoản nào? — Ai chủ-trương việc chi thu? — Ai giữ tiền? — Cuối năm cộng sổ còn thừa tiền thì làm gì?
- ▲ bổn