Hòa-ước 1874 tuy đã ký rồi, nhưng mà đối với cái nước đã « chịu ếp một bề » dưới những phát trái-phá dữ-dội, thì mấy giòng chữ đó, không phải là vật che-chở cho mấy mảnh đất tàn, trái lại, nó là cái ngòi khiến cho người khác vin vào mà sinh sự.
Trong năm Tân-tỵ, chừng như Vua quan trong Huế cũng biết cái học khoa-cử không thể chen-chọi với người ngoài, Triều-đình đã kén được 12 đứa trẻ linh-lợi, giao quan Lệ-bộ thị-lang Phạm-Bính đem sang Hương-cảng, cho vào học trong một trường của nước Anh.
Nghe biết việc ấy, Chính-phủ nhắn trách nước ta đã làm việc trái với hòa-ước. Vì theo hòa-ước, nước Nam không được giao-thiệp với một nước nào mà không có lời ưng-thuận của nước Pháp.
Đến cuối năm ấy, hai người Pháp ở Bắc-kỳ là Courtin và Villeroi được giấy thông-hành đi từ Bắc-kỳ lên Vân-nam, có ý muốn dò xét tình-hình bên ấy, nhưng đến Laokay thì bị quân Khách ngăn-trở, không thể đi khỏi cương-giới nước ta, họ bèn gửi thư báo cho Súy-phủ Saigon được biết. Tiếp được thư ấy, Thống-đốc Nam-kỳ M. Le Myre de Vilers tức thì viết thư ra Huế hỏi vặn bên ta.
Thư ấy đại-khái có hai khoản: một khoản chỉ-trích nước ta về việc thất-lễ với quan Khâm-sứ Rheinart, một người thay mặt nước Pháp, hiện đóng ở Huế. Khoản nữa thì nói Vua ta không đủ sức mà trị dân, ở ngoài Bắc-kỳ giặc-giã nhiều lắm, pháp-luật của nhà Vua đặt ra, cũng không ai theo, thậm-trí người Pháp có giấy thông-hành của quan nước Nam cấp cho để đi sang Tầu, cũng bị quân giặc ngăn-cản, không
